مصطفی گرجی - عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور و پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی

یکی از انواع ادبی در حوزه متون دینی ، به ویژه کتب مقدس ، ادبیات آپوکالیپتیک است . آپوکالیپس به نوعی مکاشفه پیش گویانه اطلاق می شود که مکاشف با توجه به فرهنگ غالب جامعه و باورهای خویش، حوادث آینده و گذشته را با ابزار های مختلف، رؤیت و در قالب هنر و ادب و با زبان رمزی و سمبلیک بیان می کند. نمونه بارز این نوع در کتاب مقدس «مکاشفه یوحنا» و در ادبیات جهانی مکاشفه های نوستر آداموس و در ادبیات فارسی برخی از اشعار شاه نعمت الله ولی است . این مسئله در هر دوره از تاریخ هنر و ادب، به ویژه در ادبیات معاصر فارسی نیز جریان داشته است . در این مقاله ضمن نقد و تحلیل این نوع ادبی در گذشته و عوامل پیدایش آن، هشت کتا ب سپهری، از این دیدگاه بررسی و بارزترین تجلیات مکاشفه های پیش گویانه در چند زمینه نظیر رؤیا ، تفأل و تطیر و ... بررسی و تحلیل می شود. نکته مهم این است که سهراب در هشت کتاب علاوه بر معنی نخستین مکاشفه به معنی ثانویه آن یعنی آپوکالیپس نیز نظر دارد و بیش از آنکه به خود پیش گویی و حوادث مربوط به آخرالزمان بپردازد، بیشتر به ابزارهای تجلی آن عنایت دارد.

ادبیات آپوکالیپتیک، پیش گویی، سهراب سپهری، هشت کتاب