رینب صابرپور - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی فردوسی
محمدعلی غلامی نژاد - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی

تحلیل انتقادی گفتمان، شاخه ای از مطالعات زبان شناختی است که به مفاهیمی همچون قدرت، سلطه و ایدئولوژی م ی پردازد . در این مقاله با استفاده ازرهیافت های این رشته، روابط میان عاملان قدرت و نیز دگردیسی شکل اعمال قدرت در رمان شازده احتجاب بررسی می شود. به این منظور، تمهیدات هنری وداستانی متن به دقت بررسی شده، اثر هنری به عنوان محصولی گفتمانی در بافت تاریخی اش تحلیل شد ه است . توجه به وقایع و شخصیت های دوره یتاریخی ای که رمان روایتگر آن است، همچنین در نظر گرفتن بافت اجتماعی- سیاسی خلق اثر، نشان می دهد که تقابل نیروی اندیشه ورزی روشنفکرانه باقدرت تمامیت طلب حاکم، مؤلف را به سمت گزینش معنادار وقایع تاریخی برده است. گلشیری، تحت تأثیر گفتمان روشنفکری زمان خود، در این رمان با نشاندادن قدرت و خشونت منجر به انقراض در خاندان قاجار، میان داستان خود و شرایط اجتماعی سیاسی حکومت پهلوی دست به نوعی معادل سازی زده است.

نقد ادبی، ادبیات داستانی، شازده احتجاب، تحلیل انتقادی گفتمان، قدرت، ایدئولوژی، بافت