زینب نوروزی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

نظامی گنجوی، در شعر زبانی پیچیده و استعاری دارد. او با واژگان بسیار بازی می کند و برای تأثیر گذاری عاطفی، بر مخاطب می کوشد. این نوشته، پژوهشی درباره زبان شعری او بر اساس نظریههای فرمالیستی با هنجارگریزی است. مهم ترین وجه هنجار گریزی، دوری از تکرار لفظ و معنای عادی است، آن چیزی که شاعر همیشه در پی آن بود. ما با بررسی عناصر این بافت می توانیم ترفندهای هنری و شاعرانه وی را در خلق آثار ادبی کشف کنیم. نظامی، با عدول از زبان معیار و آشنایی زدایی، به خلق این زبان پرداخته است. البته، هنجارگریزی باید بر اساس زبان هنجار و ز مان کاربرد آن بررسی شود. در ساختار شعر وی، هنجارگریزی های موسیقایی، واژگانی، دستوری و معنایی نقشی اساسی دارند.

خمسه نظامی، نقد ادبی، فرمالیسم، هنجارگریزی، آشنایی زدایی