محمدعلی خزانه دارلو - استادیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه گیلان
بهروز سلطانی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

روح الامین شهرستانی اصفهانی مشهور به میرجمله در سال 981 هجری در«شهرستان» از توابع اصفهان به دنیا آمد و در سال 1047 هجری در اثر بیماری لقوه و فالج در دهلی چشم از جهان فروبست. وی با وجود شغل وزارت یکی از شاعران پرکار زمان خویش است. وی به تقلید از نظامی، خمسه ای سروده است. شعرهای او عریب به سی هزار بیت است. شیوه او در شاعری همان است که کلیم در مدحش گفته: «خلعت الفاظ بر قد معانی دوخته». مقایسه نظریه ها با اصل اثر می تواند در شناخت اثر ادبی و دلایل ماندگاری و موفقیت آن راهگشا باشد. در این مقاله، با مقایسه محتوایی و ساختاری- زبانی منظومه شیرین و خسرو روح الامین با خسرو و شیرین نظامی، تفاوت ها و شباهت های دو منظومه بررسی شده است. بسیاری از الفاظ و ترکیبات و تعبیرات نظامی در شعر او با قالب تازه ارائه شده اند که نسبت بهاصل خود در جایگاه نازل تری قرار می گیرند. این تغییر و تفاوت اغلب در محور جانشینی و همنشینی رخ می دهد. روح الامین کمتر به نوجویی در ترکیبات و تعبیرات و الفاظ گرایش دارد و همت خود را بیشتر صرف تغییر روایت و حوادث داستان می کند.

نقد ادبی، مقایسه، خسرو و شیرین نظامی، شیرین و خسرو روح الامین شهرستانی