محمود خسروی کارشک - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس تهران
مرتضی احمدی - دانشیار گروه مکانیک سنگ دانشگاه تربیت مدرس تهران

تخمین مقادیر و جهت های تنش برجا، از جنب مهندسی سنگ نظیر آنالیز و طراحی شیب های سنگی، پایداری فضاهای زیرزمینی به ویژه برای ارزیابی پایداری سازه های زیرزمینی به منظور جلوگیری از شکست یا ریزش فضاهای زیرزمینی مهم محسوب می شود. روش های متداول اندازه گیری تنش برجا مانند روش شکست هیدرولیکی دارای دو ضعف عمده ای زمان و هزینه بر بودن می باشند. از این رو اندازه گیری تنش برجا به روش های غیر مستقیم در حال گسترش می باشند . از جمله روش های غیر مستقیم اندازه گیری تنش برجا روش های انتشار آوایی بوده که بر مبنای تئوری اثر کایزر استوار است . سنگ وقتی تحت تنش قرار می گیرد از خود سیگنال های صوتی منتشر می کند. این پدیده انتشار آکوستیک نامیده می شود و اثر کایزر به عنوان فقدان انتشار آموستیک در سطوح تنش پایین تر از تنش ماکزیمم اعمال شده قبلی تعریف می شود. به عبارت دیگر تا زمانی که سنگ به سطح تنش پیشین خود نرسد انتشار آموستیکی قابل توجهی از خود نشان نمی دهد. در این مقاله مقدار و جهت تنش های اصلی مغار نیروگاه تلمبه ذخیره ای آزاد با استفاده از روش انتشار آوایی تخمین زده شده است.

مغار نیروگاه، تخمین تنش برجا، روش انتشار آوایی، اثر کایزر