مجتبی بهرامیان - کارشناس ارشد مکانیک سنگ
جواد غلام نژاد - دانشکده مهندسی معدن و متالورژی دانشگاه یزد
امیرحسین ابوطالبی - کارشناس مدیریت دانش فنی و مهندسی قرب نوح (ره)
علی کره بندی - سرپرست کارگاه شرکت مهندسی صافات

ساختگاه سد و نیروگاه بختیاری در بخش سفلای رودخانه بختیاری در استان لرستان و در بخش جنوبی ایران در دامنه های جنوب غربی زاگرس چین خورده واقع شده است. این سد به عنوان بلندترین سد دوقوسی بتنی جهان با ارتفاع 325 متر و با هدف تولید انرژی برق سالیانه نزدیک به سه هزار گیگاوات در حال احدث می باشد. احداث راه دسترسی به جناحین بدنه سد (تکیه گاه سمت چپ و راست) بختیاری از جمله اقدامات ضروری بوده و به همین منظور 2 مسیر ، قطعه AR3 و AR4 در طراحی دیده شده است . مسیر دسترسی AR4 به طول کلی 4561 متر بوده که اجرای آن بلحاظ شرایط زمین شناسی و توپوگرافی از اهمیت ویژه ای برخوردار است با توجه به اینکه تونل شماره 2 قطعه AR4 بعد از انجام 22.8 متر پیشروی از دهانه ورودی (پرتال ورودی) دچار ریزش شد لذا بررسی و تحلیل پایداری تونل و ارائه نوع سیستم نگهداری هدف از انجام این پژوهش بوده و در همین راستا از روش های تجربی Q RMR و VNIMI جهت ارزیابی شرایط توده سنگ و انتخاب نوع سیستم نگهداری تونل بهره گرفته شد. بر اساس طبقه بندی Q RMR و VNIMI کلاس توده سنگ به ترتیب ضعیف، خیلی ضعیف و با پایداری کم تعیین گردید و در نهایت سیستم نگهداری متناسب هر روش ارائه شد. همچنین از مدلسازی عددی المان مجزا (UDEC2D) جهت بررسی و نوع ریزش تونل استفاده شد. بر اساس تحلیل صورت گرفته و نتایج نرم افزار ، نوع ریزش تونل در روش عددی با واقعیت تطابق قابل قبولی دارد و گویای این مطلب بوده که روش های عددی می تواند در خصوص تدقیق نتایج ، شناسایی و نشان دادن سطوح یا نقاط بحرانی تحلیل ها مفید واقع شود. لازم به ذکر است ریزش تونل شماره 2 منجر گردید تا طراحان پروژه با بازنگری مجدد موقعیت تونل 2 در مسیر AR4 بطور کامل تغییر دهند.

تحلیل پایداری به روش تجربی، مدل سازی عددی، UDEC2D، سد بختیاری