تدوین نظام برنامه راهبردی توسعه پایدار اکوتوریسم در مناطق حفاظت شده با بهره مندی تلفیقی از تکنیکهای SWOT ، IEM و QSPM (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده ورجین)

امروزه اکوتوریسم به عنوان یک استراتژی برای حفاظت از اکوسیستم های طبیعی به شمار می رود. آنچه از اکوتوریسم انتظار می رود این است که با خود منافع اقتصادی- فرصت های آموزشی و انگیزه جهت حفاظت از منابع طبیعی را به همراه داشته باشد. منطقه حفاظت شده ورجین در استان تهران و در محدوده شمیرانات واقع شده است که از ارزش زیست محیطی و قابلیت اکولوژیکی بالایی برخوردار است. جهت تعیین پتانسیل های اکوتوریسمی منطقه از مدل SWOT که بر اساس شناسایی نقاط قوت و ضعف(عوامل داخلی) و فرصت ها و تهدیدها (عوامل خارجی) می باشد استفاده گردید که نتایج حاصل از آن به صورت جداول تجزیه و تحلیل عوامل داخلی و خارجی ارائه شد. مجموع امتیاز وزنی عوامل استراتژیک داخلی برابر با 2/428 و مجموع امتیاز وزنی عوامل استراتژیک خارجی برابر با 2/964 مشخص گردید. این امر نشان می دهد که منطقه با وجود پتانسیل های طبیعی فراوان جهت جذب گردشگر به دلیل عدم وجود زیر ساخت های مناسب و برنامه ریزی سیستماتیک به منظور توسعه اکوتوریسم از نظر عوامل داخلی دچار ضعف می باشد و همچنین درخصوص استفاده از فرصت ها و مقابله با تهدیدها به خوبی عمل می کند. پس از ارائه راهبردها و استراتژی ها از ماتریس IE برای تعیین وضعیت منطقه استفاده گردید. نتایج ماتریس IE نشان می دهد که منطقه در وضعیت محافظه کارانه می باشد و بنابراین باید از استراتژی های WO (ضعف- فرصت) مینیمم/ ماکزیمم بهره جست . جهت تجزیه و تحلیل نهایی و اولویت بندی استراتژیها از ماتریس برنامه ریزی کمی راهبردی (QSPM) استفاده گردید و استراتژی 5 WO (تخصیص اعتبارات بیشتر در جهت مدیریت و حفاظت از منطقه و همچنین جهت انجام پروژه های تحقیقاتی) با امتیاز 12،895 در رده اول قررار گرفت. در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت اکوتوریسم موفق و پایدار در منطقه حفاظت شده ورجین نیازمند مدیریت و برنامه ریزی اصولی، محدود کردن اثرات زیست محیطی، ایجاد زیر ساخت های مناسب، مشارکت جوامع محلی و آموزش های صحیح در منطقه می باشد.

Keywords:

اکوتوریسم , منطقه حفاظت شده ورجین , مدل SWOT , ماتریس IE , ماتریس برنامه ریزی کمی راهبردی QSPM