بررسی ارتباط مکانی و زمانی متغیرهای کیفیت آب های سطحی و کاربری اراضی در حوضه آبریز سد شیرین دره

یکی از عوامل مهم در پایداری توسعه یک منطقه، فراهم بودن منابع آب کافی برای مصارف مختلف می باشد که علاوه بر کمیت، وضع کیفی آن نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. خصوصیات کیفی آب از مولفه هایی است که ضرورت لحاظ آن در برنامه ریزی های مربوط به مدیریت منابع آب و همچنین ارزیابی سلامت حوضه آبخیز و ایجاد تغییرات مدیریتی در آن کاملاً احساس شده ولی تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است در مدیریت یکپارچه آب، حفظ کیفیت آب به ویژه در مناطقی که با محدودیت نسبی منابع آب مواجه هستند، به عنوان یکی از ارکان برنامه ریزی مطرح می باشد. در این تحقیق به بررسی ارتباط مکانی و زمانی متغیرهای کیفیت آب های سطحی و کاربری اراضی در حوضه آبخیز سد شیرین دره پرداخته شده است. این آبخیز با مساحت حدود 1704 کیلومتر مربع در شمال استان خراسان شمالی قرار دارد. در ابتدا روند تغییرات کاربری اراضی آبخیز و متغیرهای کیفیت آب از سال 1973 تا 2011 مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه به منظور تعیین ارتباط پوشش/کاربری اراضی زیرحوضه ها با کیفیت آب های سطحی، نمونه برداری میدانی انجام شد. نمونه های آب سطحی در خروجی 8 زیرحوضه به صورت ماهانه و در برخی ماه ها به صورت هفتگی از آذر ماه 1390 تا تیر ماه 1391 جمع آوریگردید و مورد آزمایش قرار گرفت. متغیرهای اندازه گیری شده عبارتند از: هدایت الکتریکی، کل جامدات محلول، اسیدیته، اکسیژن محلول، گل آلودگی، نیترات، فسفات و کاتیون ها و آنیون ها. بررسی ارتباط بین شاخص های پوشش/کاربری اراضی زیرحوضه ها و متغیرهای کیفیت آب با استفاده از رگرسیون خطی انجام شد. نتایج بیانگر تأثیر معنی دار شاخص های پوشش/کاربری اراضی بر متغیرهای نیترات و کدورت کیفیت آب می باشد. نتایج این تحقیق بیانگر تأثیر کم کاربری اراضی بر تغییرات مکانی و زمانی متغیرهای کیفیت آب های سطحی حوضه آبریز سد شیرین دره است. لذا آگاهی از میزان تأثیر پوشش/کاربری اراضی و فعالیت های انسانی بر کیفیت منابع آب سطحی برای تصمیم گیری صحیح و انجام اقدامات مدیریتی مقتضی در راستای حفاظت و بهره برداری مناسب از منابع آب سطحی این آبخیز و حفظ سلامت و بهداشت جوامع انسانی ضرورت دارد.

Keywords:

کیفیت آب , پوشش/کاربری اراضی , رگرسیون خطی , حوضه آبخیز سد شیرین دره