حمید قیومی محمدی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب کشور در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان و عضو هیئت مدیره انجمن علمی آمایش سرزمین ایران

ناپایداری و تهدیدات بخش های کشاورزی و منابع طبیعی ایران، گسترده و همه جاگیر، رو به تزاید و شتابان می باشد. این تهدیدات در زمینه های منابع خاک و آب، پوشش گیاهی، تولید محصول سالم، امنیت غذایی و معضلات زیست محیطی و از همه مهم تر فرسودگی همه مؤلفه های طبیعی حوضه های آبی و تولید، شکل بارزتری دارد. امروزه یکی از شاخص ها و معیارهای توسعه یافتگی، میزان انطباق و توازی برنامه های اجرائی هر کشور با مبانی، موازین و مطالعات جامع آمایش سرزمین می باشد. آمایش سرزمین (Spatial planning) شامل تنظیم روابط و کنش های متقابل بین عوامل انسانی، اقتصادی و عوامل محیطی به منظور ایجاد سرزمینی مبتنی بر بهره گیری بهینه و پایدار از استعدادهای انسانی و محیطی می باشد. به عبارت دیگر مطلوب ترین، عادلانه ترین و پایدارترین آرایشی که به سه مؤلفه مهم جمعیت، سرمایه و منابع طبیعی و محیطی در یک منطقه یا سرزمین داده می شود، برنامه آمایش سرزمین اطلاق می گردد. بررسی ها بیانگر آنست که توسعه در ایران، در مواردی با مطالعه و پژوهش هماهنگ نمی باشد. بخش هایمختلف، به ویژه ساختارها و اکوسیستم های کشاورزی و منابع طبیعی لطمات جدی را متحمل شده و معضلات زیست محیطی فلج کننده و موثری عارض شده است. به طور محسوسی بخش های مختلف (توسعه شهری، بهداشت، صنعت، راهسازی و...) هرکجا که عرصه بر آن ها تنگ شده، از منابع طبیعی و کشاورزی مایه گذاشته اند.این روند قابل تداوم نمی باشد و بنیان های توسعه را با مشکلات جدی مواجه خواهد ساخت. به نظر می رسد چاره اساسی کار برنامه جامع آمایش سرزمین، با رویکرد اکولوژیک و زیست محیطی می باشد.

ناپایداری، تهدیدات، برنامه جامع، کشاورزی، منابع طبیعی، آمایش سرزمین ایران