ابوالقاسم روحی - پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، ساری، ایران
علی گنجیان خناری - پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، ساری، ایران
رضا پورغلام - پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، ساری، ایران

حوزه جنوبی دریای خزر دارای گونه های زئوپلانکتونهایی است که اغلب آنها بومی این دریا و برخی از آنها وارد این اکوسیستم شده اند. در طی سال های اخیر، شانه دار Mnemiopsis leidyi، که جانور ژلاتینی است از طریق آب توازون کشتی ها از دریای سیاه وارد دریای خزر گردید. این گونه دارای رژیم گوشتخواری و از زئوپلانکتونها تغذیه میکند. تا پیش از ورود شانه دار، تعداد 47-36 گونه زئوپلانکتون در این دریا زندگی می کردند که با ورود شانه دار غیر بومی و تغذیه از زئوپلانکتون ها هم اکنون تعداد گونه های زئوپلانکتون آن به 22-19 گونه رسید. شانه دار M. leidyi، نه تنها بر روی ترکیب گونه آبزیان پلانکتونیک بلکه بر تراکم و زیتوده اینموجودات اثرات قابل توجهی گذاشت. کاهش سریع ترکیب گونه ای زئوپلانکتون در سال های اولیه ورود این جانور در سال های 90-1380، سبب کاهش تراکم و زیتوده 5-2 برابری آنها نسبت به سال های قبل از ورود شانه دار رسید. میانگین تراکم زئوپلانکتون از 8402 تا 33213 عدد در متر مکعب در سال 1345 )قبل از ورود شانه دار( به 22088-397 عدد در متر مکعب ، و میانگین زیتوده قبل ورود شانه دار 389-164 میلی گرم بر متر مکعب بوده که کاهش شدیدی بعد از ورود شانه دار پیدا نمود.

شانه دار Mnemiopsis leidyi، زئوپلانکتون، تغذیه، دریای خزر