مهدی وطن خواه - دانشجوی کارشناسی ارشد عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار، گروه علوم و صنایع غذایی، سبزوار، ایران
مسعود یقبانی - عضو هیات علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد، ایران

استویا گیاهی است که حاوی ماده شیرینی بنام استویول گلیکوزید می باشد که به استویوزید معروف است. ایمنی و سلامتی این شیرین کننده بطور گسترده ای در منابع مرور شده است و سازمانهای ملی و بین المللی ایمنی مواد غذایی و حدود 20 هیات متخصص به این نتیجه رسیده اند که استویول گلیکوزیدها که شامل طیف وسیعی از شیرین کنندههای استویوزید و ربادیوزید A هستند، سمی نم یباشند. اگرچه بر اساس برخی از پژوهش های منتشره در پایگاه های اطلاعاتی، نگرانی در مورد سمیتیا سرطانزا بودن استویول گلیکوزید مطرح شده است، لیکن پیشنهاد شده است که آزمونهای سمیت سنجی بیشتری برای مطالعات بصورت in vivo نیاز است تا موارد ایمنی آنها کاملا مشخص شود. برای نشان دادن سودمندی مطالعات بیشتر در زمینه سمیت سنجی، این مقاله به ارزیابی منابعی می پردازد که نگرانیهایی از لحاظ سمیت مطرح کرده اند و از طرف دیگر کفایت اطلاعات موجود از جمله جدیدترین آنها که در آن منابع اشاره نشده را نیز بررسی می نماید. اطلاعات اخیر در تحقیقات in vivo و in vitro دربارهی استویول گلیکوزید زیاد بوده و اشاره ای بر سمیت هیچ یک از دو ترکیب استویوزید و ربادیوزید A ندارند. این دلایل، به همراه فقدان شواهدی در پیشرفت سرطان موش های آزمایشگاهی، باعث اثبات ایمنی استویول گلیکوزیدها در رابطه با پتانسیل سمیت یا سرطان زایی آنها شده است که در این مقاله مورد بحث قرار می گیرد. علاوه بر این ما به بررسی برخیویژگی ها، فواید و کاربردهای این شیرین کننده طبیعی در صنایع غذایی نیزمی پردازیم.

استویا، استویول گلیکوزید، استویوزید، ربادیوزید A، سمیت سنجی