اهمیت ارقام بومی و محلی زراعی و باغی کشور در امنیت غذایی و بسترهای قانونی استفاده از این ارقام

بذر و نهال اساسی ترین نهاده در توسعه بخش کشاورزی است و برخلاف سم و کود، تنها نهاده ایست که کشاورز میتواند خود آن را تهیه و مصرف نماید. و با توجه به این ویژه گی، کشاورز از مزرعه تولیدی خود بذر و نهال را انتخاب کرده و برایتداوم تولید نسل بعد، بذر و نهال را ذخیره می کند. واین تا زمانی بود که فرآیند تخصصی تولید و عرضه بذر و نهال با کیفیت توسطافراد و تشکلهای خاص هنوز شکل نگرفته بود.کشاورزان برای هزاران سال، بذر و نهال ارقام بومی انتخابی خود را در زمین هایحاصلخیز جدید کشت کرده و جهت کشت بعدی خود، بذر و نهالهای درشت بوته های قوی را جدا نموده و بذر و نهال های ریز وضعیف را حذف می نمودند. این روش هنوز هم مهم ترین اصل گزینش برتر در نظامهای کشت سنتی است. نظامهای بومی بذر ونهال که متشکل از تولید بذر و نهال توسط کشاورزان و خرید و فروش محلی آن می باشد، در تعاریف از ضوابط رسمی تولید بذر ونهال تبعیت نمی کند. به عبارت دیگرکشاورزان کاری را انجام می دهند که از حدود ده هزار سال پیش انجام داده اند وآن تولید بذر ونهال در مزرعه و نهالستانهای خودشان و فروش یا تبادل آن در درون جوامع روستائی و پیرامون خود بوده است. انعطاف پذیریبالای چنین نظامی بویژه در مناطق و شرایط پرتنش، دلیل عمده این امر می باشد. علیرغم تلاشهای جدی در فعالیتهای به نژادی کشوردر دهه های اخیر، حجم قابل توجهی از تولیدات زراعی و باغی کشور (مانند علوفه، حبوبات، پسته، انگور، خرما و ...) از ارقام بومیو محلی تولید و تامین می گردد. با توجه به نیازهای ویژه ژنتیکی ارقام اصلاح شده در نظام مالکیت فکری و ثبت ارقام گیاهی،بسیاری از این ارقام بومی و محلی الزامات مربوط به نظام رسمی ثبت را دارا نبوده و قابل حمایت در چنین سیستمی نیستند. تصویبآئین نامه ثبت ذخائر ژنتیکی و ارقام بومی و محلی (مصوب 1388 ) بستر قانونی لازم را برای مستندسازی چنین ذخائر با ارزشی را درکشور فراهم نموده و تاکنون بیش از یکصد و سی رقم بومی و محلی در لوای این آئین نامه و به نام دولت جمهوری اسلامی ایران به ثبت رسیده است که قدم بسیار مهمی در افزایش ضریب امنیت غذائی کشور و با استفاده از داشته های ملی می باشد.

Keywords:

ارقام بومی , نظام رسمی , ثبت ارقام وامنیت غذایی