رضا قازنچایی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول
آذر فاریابی - دانشجوی دکترای خاکشناسی دانشگاه لرستان

امروزه فرسایش خاک به عنوان خطری جدی برای رفاه و حیات انسان ها به شمار می رود. فرسایش خاک نه تنهاسبب فقیر شدن خاک و متروک شدن مزارع شده و خسارات جبران ناپذیری را برجای میگذارد بلکه با رسوبمواد در آبراهه ها، مخازن و سدها و کاهش ظرفیت آبگیری آنها، زیان های بیشماری را باعث میشود. از آن جاکه بسیاری از حوضه های آبخیز در ایران فاقد ایستگاه های رسوب سنجی هستند، از این رو لازم است در زمینهفرسایش و رسوب اقدام به برآورد این مقادیر با استفاده از مدل های تجربی مناسب شود. حوضه آبخیز صوفی -چای به مساحت 16080 هکتار در شهرستان مراغه استان آذربایجان شرقی واقع شده است. حوضه مورد مطالعه بر روی تشکیلات آتشفشانی سهند قرار گرفته و حدود 92/5 درصد مساحت حوضه دارای پوشش گیاهی مرتعی میباشد. در این تحقیق ابتدا عوامل موثر در فرسایش دو مدل MPSIAC و EPM بصورت لایه های اطلاعاتی تهیه و سپس عملیات مدیریتی و انطباق لایه ها انجام شد. بر اساس روش MPSIAC میزان فرسایش سالانه حوضه (1145/6m(3)/km(2 و بر اساس روش EPM این مقدار (m(3)/km(2؛ 1743/03 به دست آمد. همچنین میزان رسوب سالانه در روش MPSIAC و EPM به ترتیب برابر با (m(3)/km(2؛ 470/62 و (m(3)/km(2؛ 1016/14 محاسبه شد. کلاس فرسایش مدل MPSIAC در گروه متوسط و کلاس فرسایشی EPM در گروه شدید قرار گرفت. با توجه به مشاهدات صحرایی و تحقیقات صورت گرفته مدل MPSIAC انطباق بیشتری با واقعیت موجود داشته و نتایج بهتری را نسبت به مدل EPM ارائه می کند.

فرسایش، GIS, EPM, MPSIAC، صوفی چای