تاثیر پلی اتیلن گلایکول بر جوانه زنی و قدرت نامیه چهار رقم بذر عدس دیم در آزمایشگاه و استقرار گیاهچه در شرایط مزرعه

در میان گیاهان زراعی مناطق خشک و نیمه خشک عدس (Lens culinares Medik)، از جمله گیاهانی است که در دامنه گسترده ای از نظام بوم زراعی مناطق خشک و دیم زارها تحت مدیریت های مختلف و غالباً در اراضی حاشیه ای و در خاکهای نه چندان حاصلخیز کشت میشود و محصول می دهد .در کشورهای درحال توسعه تقریباً یک چهارم نیاز پروتئینی توسط حبوبات تامین می شود و عدس با دارا بودن حدود28 درصد پروتئین نقش مهمی را در تغذیه مردم این نواحی ایفا می کند. هدف از این مطالعه بررسی واکنشارقام مختلف عدس برای شناسایی و غربال ژنوتیپ های مقاوم به خشکی، تعیین اثرات رقم روی عملکرد وافزایش عملکرد عدس در مناطق خشک بود. همچنین در این تحقیق تعیین اثرات متقابل رقم و تیمارهایمختلف پلی اتیلن گلایکول بر جوانه زنی و کارآیی بذور ارقام مختلف عدس در آزمایشگاه به صورتآزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 ژنوتیپ (زیبا، مردم، کیمیا و لاین 6037 ) و 4 سطح خشکی شبیه سازی شده توسط محلول پلی اتیلن گلایکول (2-، 5- و 8-) بار و شاهد با آب مقطر در 4 تکرار و در شرایط مزرعه نیز به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با ژنوتیپ هاو سطوح خشکی فوق انجام شد. در شرایط آزمایشگاه بین پتانسیل های مختلف تنش خشکی در مورد همهصفات اندازه گیری شده به جز وزن هر بذر تفاوت معنی داری با احتمال 99 درصد مشاهده گردید. باکاهش پتانسیل آب، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، ظهور ساقه چه، طول ریشه چه، قاعده ریشه چه،طول ساقه چه، وزن تر گیاه، ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک گیاه، ریشه چه و ساقه چه کاهش یافت.ژنوتیپ ها نیز در تمام صفات به جز وزن بذر و وزن خشک گیاهچه که در سطح 5 درصد و سایر صفاتدر سطح 1 درصد تفاوت معنی داری داشته اند. جهت ارزیابی تحمل ژنوتیپ های عدس به تنش خشکیدر مرحله جوانه زنی بهترین رقم ژنوتیپ زیبا و بهترین سطوح تنش 2-، بار بود. در شرایط مزرعه به منظوربررسی تاثیر سطوح مختلف خشکی بر عملکرد و اجزا عملکرد ژنوتیپ های عدس انجام شد که در موردصفات اندازه گیری شده به جز طول ریشه تفاوت معنی داری با احتمال 99 درصد مشاهده گردید. با کاهش پتانسیل آب، به جز ساقه فرعی بقیه صفات شامل ارتفاع، کانوپی، ساقه اصلی، طول ریشه، وزن خشک میوهو غلاف، تعداد کل غلاف و غلاف دو میوه ای، وزن کل میوه خشک هر بوته و تعداد میوه در بوته افزایشیافت. ژنوتیپ ها نیز در تمام صفات تفاوت معنی داری در سطح 1 درصد داشته اند. جهت ارزیابی تحملژنوتیپ های عدس به تنش خشکی در شرایط مزرعه بهترین رقم ژنوتیپ کیمیا و بهترین تیمار 2- بار باعثافزایش محصول گردید. ضرایب همبستگی صفات مورد بررسی در آزمایشگاه نشان داد که بین صفاتمختلف مورد مطالعه به جز وزن بذر، بین سایر صفات همبستگی مثبت وجود دارد. همچنین مطالعات برروی اندازه گیری پرولین در آزمایشگاه در دو سطح شاهد و محلول پلی اتیلن گلایکول در سطح 2- بارنشان داد که بین تیمارها اختلاف معنی داری در سطح 1 درصد وجود داشت. ژنوتیپ ها نسبت به تیمار باهم تفاوت معنی داری در سطح 1 درصد داشته اند که رقم لاین 6037 بالاترین میزان پرولین را در محلولپلی اتیلن گلایکول 2- بار داشت.

Keywords:

عدس , پلی اتیلن گلایکول , تنش خشکی , جوانه زنی , عملکرد و پرولین