علیرضا فضایلی راد - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت پرورش و تولید طیور، گروه علوم دامی دانشگاه بیرجند
سیدجلال مدرسی - دانشجوی دکتری تغذیه نشخوارکنندگان، گروه علوم دامی دانشگاه فردوسی
فاطمه خسروی - دانش آموخته کارشناسی ارشد تغذیه دام، گروه علوم دامی دانشگاه بیرجند

کبد چرب 58 یکی از مهمترین بیماریهای متابولیکی در حیوانات مزرعه ای است (باب و همکاران، 2004 ). این بیماری زمانی به وقوع می-پیوندد که میزان برداشت چربی بیشتر از اکسیداسیون و ترشح چربی توسط کبد باشد. چربی اضافه به صورت تریگلیسرید در کبد ذخیرهشده و موجب کاهش فعالیتهای متابولیکی کبد میشود. ایجاد چنین شرایطی منجر به بیماری کبد چرب در گاوها خواهد شد. درگاوهای شیری بروز بیماری کبد چرب معمولا در 4 هفته اول پس از زایش مشاهده میشود، زمانی که بیش از 50 درصد کل گاوها دارایمقداری تجمع تریگلیسرید در کبد خود هستند (گرومر، 1996 ). ناکافی بودن انرژی دریافتی توسط حیوان برای تامین احتیاجاتنگهداری و شیردهی یکی از دلایل وقوع این بیماری است. در این شرایط اسیدهای چرب بیشتری از بافتهای چربی آزاد شده و معمولامقدار این موبیلیزاسیون بافتی بیشتر از نیاز حیوان است و مقادیر اضافه آن خصوصا در گاوهای چاق به کبد منتقل میشود (مک نامارا،2000 ). تغییرات هورمونی و افزایش وقوع عفونتها در طی زایمان از دیگر دلایل افزایش برداشت اسیدهای چرب از بافت های چربیاست (گلف و هارست، 1997 ). کبد چرب با کاهش وضعیت سلامت، آسایش، تولید و راندمان تولید مثلی گاو همراه است. بنابراینبیماری کبد چرب با افزایش هزینههای دامپزشکی، افزایش فاصله گوساله زایی، کاهش تولید شیر و کاهش متوسط عمر اقتصادی گاوهمراه است. برآورد هزینههای واقعی کبد چرب مشکل است، چون تشخیص قطعی آن فقط از طریق بیوپسی ممکن است. ولی با فرضاینکه جمعیت گاوها در ایران 9 میلیون راس باشد، خسارات ناشی از بیماری کبد چرب در حدود 60 میلیون دلار خواهد بود. علاوه براین هزینه متوسط برای بیماری کتوز اولیه که به شدت وابسته به کبد چرب است در حدود 145 دلار تخمین زده شده است و نرخ وقوع کتوز در حدود 48 درصد است (کلتون و همکاران، 1998.

کبد چرب، گاوهای شیری، خسارت اقتصادی