خاطره احسنی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، عضو باشگاه پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، ایران
علی اصغرزاده - استادیار معماری، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، - ایران

از مهمترین ویژگی عصر مدرنیسم، شهرنشین شدن جمعیت و توسعهی شهرهای بزرگ و کوچک میباشد. امروزه این رشد شهری، به دو صورت نامطلوب بر روی شهرها تاثیر میگذارد: اول در فرم کلی شهری و دوم در ساختار فضایی درون آن؛ و به دنبال آن بوجود آمدن پراکندگی شهری و عدم انسجام درفضاهای شهری که بدون در نظر گرفتن زمینههای اقتصادی، کالبدی و... شکل گرفتهاند. در واقع وضعیت کنونی فرم شهرها در ایران به خصوص کلانشهرهابصورت پراکنده است. اما معماری و شهرسازی سنتی در ایران همواره با توجه به ساختار فضایی فشرده در ارتباط با زمینه خود شکل میگرفته است.فشردگی در فرم و ساختار فضایی شهری مفهومی است که برای سازماندهی شهرها از حالت آشفتگی و پراکندگی مطرح میشود و برگرفته از زمینهگرایی و رشد از درون به برون و بالعکس میباشد و با شهروندان نیز در ارتباط است. شهروندی، زمینه گرایی اجتماعی را مورد تاکید قرار می دهد. شهر فشرده منطبق بر زمینه اقتصادی، اجتماعی، تاریخی و... عمل میکند و در عین خودگردانی و خودآگاهی در مقوله کاهش آسیب های شهری، ارتباط ویژه ای با اصولزمینه گرایی و شهروندان دارا می باشد. ایده شهر فشرده شامل استراتژیهای بسیاری است که میتواند مشکلات مربوط به طراحی شهرها را بهبود ببخشد و بهشکل پایدار طراحی زمینهگرای شهری دست یابد. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی و مطالعه کیفی و اسنادی، سعی بر تشریح مدل شهر فشرده بر اساس ویژگیهای زمینهگرایی برای طراحی شهرهای آینده در ایران دارد زیرا شهرهای امروزی نیاز به تراکم، صرف هجویی انرژی، آلودگی کمتر و... دارند. شهر فشرده در تعامل با زمینه های جامعه با هدف طراحی شهری پایدار به بهرهمندی از سود و مزایا که شامل مصرف زمین کمتر و هزینههای همگانی ارزانتر و حقوق شهروندی است و ارائه نسخهای در جهت اصلاح شرایط نابسامان شهری و برنامهریزی نوین شهری برگرفته از شهرسازی و معماری زمینهگرا، میپردازد

زمینه گرایی، پیچیدگی، فشردگی، شهر فشرده