لیلا فیروزفر - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد هریس
تورج روشنایی - هیئت علمی دانشگاه آزاد هریس
نازیلا غفران نژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد هریس
کاملیا سعادتی پناه

هنگامی که تنها وسیله رفت و آمد پای پیاده یا استفاده از چهارپا بود، طی کردن مسیرهای طولانی و صعب العبور برای خرد و کلان به وجود منازلی وابسته بود که در مسیر راه های ارتباطی قرار داشت که این منازل پل ارتباطی با منزلی دیگر تا رسیدن به نقطه هدف بود.اما شکل و ساختار کاروانسراها از جهت ساختمان، در چهار جهت دارای در برای ورود و خروج کاروانیان بوده که با در ورود و خروج کالاها و چهارپایان تفاوت داشت و در وسط ساختمان آن اکثرا گنبدی وجود داشت که بهترین نقطه بنای کاروانسرا محسوب میشد . کاروانسراها بهترین پناهگاه شبانه و حتی روزانه برای امنیت کاروانیان محسوب می شد.در کل می توان گفت کاروانسراها پل ارتباطی مابین جوامع و اجتماعات گوناگون موجود در کشور و در میان توده مردم بودند . همواره ساختار کاروانسراها تحت تاثیرزمینه فیزیکی محیط خود بوده اند به طوری کهاغلب در نزدیکی رودخانه یا دارای چاه آب و آب انبار در مناطق خشک وکویری که در موسم بارانی به ذخیره آب می پرداختند ساخته می شدنداما وجود کاروانسراهای متعدد و پر تردد در شهرها تاثیری متقابل با زمینه اجتماعی و اقتصادی و گسترش آن و در نتیجه ایجاد بازارهای سنتی در شهرهایی مانند تبریز، اصفهان، شیراز، تهران و…شده ونیز این امکان درشهرهای بزرگ مرکزی برای واردات وصادرات کالاهای مورد نیاز اقصی نقاط ایران بوده است . در این مطالعه با بررسی اثرات اجتماعی و فرهنگی در ساختار معماری کاروانسرا در پی رسیدن به میزان تاثیر و وجود کاروانسراهای متعدد از دوره های مختلف در گوشه وکنار این سرزمین نشان بارز استقرار و استمرار تمدن ومدنیت در ایران زمین در طی قرنها و هزاره هاست. یافته های مطالعه نشان میدهد تقویتعملکردکاروانسراها را وابستهبه شرایط اجتماعی و فرهنگی و تطبیق کاربری کاروانسرا با ساختارزمینه و نیازهای اجتماعی واقتصادی و فرهنگی امروز می باشد .روش پژوهش : اطلاعاتی از منابع مکتوب کتابخانه ای اسنادی و مستندات تاریخی اخذ و با روش توصیفی تبیین شده اند و از بررسی های میدانی مشاهده و - مصاحبه استفاده می شود .

اجتماعی و فرهنگی کاروانسراهاو اثرات ،ساختار،کاروانیان