شهاب آدم نوه سی - پژوهشگر دکتری ، هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز
ندا نافعی میلانی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی هریس

کودک شهروند نابالغی است که دوران رشد خود را می گذراند. در این دوران اخلاق، رفتار و روحیات کودک مانند جسم او رشد می کند و هر کودکی بنابه محیط و شرایط، این رفتار را به نحو خاصی بروز خواهد داد. عمده ویژگی های شخصیتی انسان نیز در ایندوران شکل می گیرد، در این راستا نقش محیط و تاثیر آن بر انسان را نیز نمی توان نادیده گرفت. طراحی فضای معماری برای کودکان باید براساس ویژگی ها و نیازهای کودکان، چگونگی ادراک محیط توسط آنها و در مقیاس آنهاو در ارتباط با محیط طبیعی پیرامون آنها باشد. آنها نیازمند فضایی برای بازی، یادگیری، رشد همه جانبه و پرورش استعدادهایشانهستند. اگرچه امروزه نقش کودکان در خانواده نسبت به گذشته اهمیت بیشتری پیدا کرده است ، اما گسترش شهرنشینی و تغییر نحوه ی زندگی، محدودیت های زمانی و فضایی بیشتری را برای کودکان و بازی ایجاد کرده و موجب تغییر روش بازی کودکان و رواج بازیهای کامپیوتری شده است. در حالی که در فضاهای شهری گذشته کودکان از بخشی از فضای کوچه برای بازی استفاده می کردند وهمواره در ارتباط با طبیعت بودند. در همین راستا طراحی مرکز رشد کودکان می تواند نقش بسزایی در جهت دستیابی به اهدفی همچون: ارتقای نیازهای فرهنگی، هنری، آموزشی کودکان با شناخت روابط متقابل کودک و فضا، پرداختن به مبحث رشد کودک وضرورت آن طبق نظریه لافون و آموزش کودک از طریق بازی و سرگرمی و ارتباط با محیط طبیعی داشته باشد و رویکرد نوینی درطراحی چنین مجموعه هایی است. در این مقاله نیز باتوجه به تاکید بر فضاهای اجتماعی محلات قدیمی به بررسی عوامل موثر در ارتقا کیفیت فضاهای طراحی شده برای کودکان در راستای رشد همه جانبه آن ها و تعامل بیشتر آن ها با جامعه و محیط اطراف پرداخته شده است. رویکرد مقاله توصیفی و به روش کیفی بوده و ابزار دسترسی به اطلاعات به شیوه کتابخانه ای می باشد.

کودک، رشد، معماری، محیط طبیعی، فضا