بررسی و انتخاب غار طبیعی مناسب برای ذخیره سازی زیرزمینی نفت خام با استفاده از ترکیب دو روشFAHP و TOPSIS

طی سال های اخیر بحران مالی دنیا باعث افزایش قیمت بسیاری از کالاها از جمله موادهیدروکربوری شده است. این اتفاق بار دیگر اهمیت استراتژیک ذخیره سازی نفت خام را نشان می دهد. با عنایت به جای گاه ویژه نفت در اقتصاد ملی کشور، توسعه صنعت ذخیره سازییکی از راهکارهای کنترل این گونه بحران ها است. ذخیره سازی زیرزمینی نفت خام در سازه های مصنوعی (شامل مغارهای سنگی، مغارهای نمکی و معادن متروکه) و ساختارهایطبیعی (شامل میادین تهی شده نفت و گاز، سفره های آب های زیرزمینی و غارهای طبیعی) امکان پذیر است. از بین این روش ها، طبیعاً روشی مناسب تر است که سازگاری بیش تری باشرایط منطقه ذخیره سازی داشته باشد. در ایران به دلیل وجود غارهای طبیعی بسیار، ذخیره سازی نفت خام در درون غارهای طبیعی جزء گزینه های مناسب به نظر می رسد. بدیهیاست اگر به جای حفر مغارها، از غارهای طبیعی برای ذخیره سازی استفاده شود، هزینه حفر مغار از هزینه های احداث مغار حذف می شود. در مقاله حاضر به منظور انتخاب غار مناسببرای ذخیره سازی نفت خام، غارهای طبیعی بر اساس معیارهای مختلف و با استفاده از ترکیبی از دو روش تحلیل سلسله مراتبی فازیFAHP و شباهت به گزینه ایده آل TOPSIS بررسی شده و گزینه مستعد انتخاب شده است. بر این اساس غار رودافشان با استفاده از تعدادی معیارهای کیفی و کمی از قبیل قوانین گردش گری و زیست محیطی، وضعیت آب های زیرزمینی، حجم فضای محتمل برای ذخیره سازی، فاصله غار از خطوط لوله اصلی انتقال نفت خام و فاصله از پالایشگاه های بزرگ کشور به عنوان غاری مناسب برای ذخیره سازی زیرزمینی نفت خام انتخاب شد. لازم به ذکر است وزن این معیارها بر اساس نظرسنجی از افراد با تجربه در زمینه ذخیره سازی تعیین شده است. این غار در شمال شرق استان تهران و در شهرستان فیروزکوه قرار گرفته و 3 تالار دارد که جزء بزرگ ترین تالارها در میان غارهای ایران است. به طورکلی می توان گفت حجم نفت خام قابل انباشت در غار مذکور در حدود 222،052 مترمکعب تخمین زده می شود

Keywords:

ذخیره سازی نفت خام , غارهای طبیعی , غار رودافشانTOPSIS , FAHP