حسن زیاری - استاد، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
حسن دیواندری - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نوشهر، نوشهر، ایران
غلامعلی شفابخش - دانشیار، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
منصور فخری - استادیار، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران

شبکه راهها، بخشی از سرمایه هر کشور محسوب میشود که میتواند زمینههای پیشرفت آن کشور را در ابعاد مختلف،مهیا سازد. بدین ترتیب حفظ و نگهداری این سرمایه، اهمیت زیادی دارد. در این ارتباط روسازی راه به دلیل هزینه بالای آن،تأثیر ویژهای دارد. شناخت هر چه بیشتر خرابیهای این لایه و نگهداری صحیح آن م یتواند نقش چشمگیری در کاهش هزینهها هم در مرحله ساخت و هم در مرحله نگهداری به دنبال داشته باش د. یکی از خراب یهای روساز ی انعطا فپذیر،شیارشدگی آسفالت است. سالهاست که این خرابی به علت هزینههای بالای ترمیم و مشکلات متعددی ک ه برای استفادهکنندگان از راه بهوجود میآورد، مورد توجه طراحان و محققان قرار گرفته است. بررسیهای انجام شده نشان داد ه استکه پدیدار شدن شیار در آسفالت علل مختلفی دارد. هرچند عدم تراکم کافی لایههای زیرین روسازی و ساییدگی آسفالتبه عنوان عوامل شیارشدگی تشخیص داده شدهاند، اما اصلیترین دلیل شیارشدگی، بروز تغییر شک لهای ماندگار ناشی ا ز کمبود مقاومت برشی آسفالت است. پیشبینی مقاومت آسفالت در مقابل تغییر شکلهای دائم هنگام ارایه طرح اختلاطآزمایشگاهی، میتواند از تولید آسفالت با پتانسیل بالای شیارشدگی در این مرحله جلوگیری نماید. اما تجهیزات آزمایشگاهی که بدین منظور استفاده میشوند، اغلب گران بوده و بهکارگیری آنها مستلزم صرف زمان زیاد و استفاده از نیروی انسانی با تجربه است. بنابراین، استفاده از این روشها از یک طرف باعث بالا رفتن هزینههای پروژه میشوند و از طرف دیگر زمانانجام پروژه را به تأخیر میاندازند. این عوامل باعث شده که محققان به دنبال یافتن رو شهای سریع و کم هزینه جهت تخمین شیارشدگی در مرحله آزمایشگاهی باشند. هرچند پرکاربردترین روش تعیین پتانسیل شیارشدگی آسفالت، استفاده ازچرخ بارگذاری است، اما در بسیاری از تحقیقات، نتایج آزمایش خزش دینامیکی در این خصوص مورد استفاده قرار میگیرد. مطالعات گذشته نشان داده است که عدد روانی ناشی از آزمایش خزش دینامیکی، با قابلیت شیارشدگی آسفالت نسبت عکس دارد. در این تحقیق بازه نسبتاً وسیعی از انواع مصالح سنگی، قیر و فیلر مورد استفاده در صنعت تولید آسفالت کشو ر جهتساخت نمونهها با استفاده از متراکمکننده دورانی مورد استفاده قرارگرفت. در ادامه مشخص گردید که با تقریب بسیار خوبی میتوان منحنی تنش برشی ژیراتوری که یکی از شش منحنی خروجی دستگاه متراکمکننده دورانی است را به صورتمدل لگاریتمی نمایش داد. پس از مدلسازی این منحنی برای تمام نمونهها و تعیین شیب تراکم برا ی آنها ، با استفاده از نرم افزارSPSSمدل سادهای جهت تخمین عدد روانی ارایه شد. متغیرهای مستقل این مدل از منحنیهای خروجی متراکم کننده ژیراتوری تعیین شدند. مدل مذکور با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی و الگوریتم ژنتیک نیز مورد اعتبارسنجی قرار گرفت و صحت آن با درصد اطمینان مناسبی مورد تأیید قرار گرفت. با استفاده از این مدل، همزمان با ساخت نمونههای آسفالتی به منظور تعیین قیر بهینه در آزمایشگاه، میتوان عدد روانی هر نمونه را پیشبینی نمود. بدین ترتیب با هزینه اندک و در کوتاهترین زمان ممکن، مقاومت شیارشدگی آسفالت در آزمایشگاه و پیش از تولید کارخانهای ارزیابی میشود و از تولید آسفالت با پتانسیل بالای شیارشدگی جلوگیری میگردد.

عددروانی ، متراکم کننده ژیراتوری ، منحنی تنش برشی ، شیارشدگی ، خزش دینامیکی