مجید وظیفه دوست - عضو هیئت علمی، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران
میترا لاله سیاه پیرانی - دانشآموخته کارشناسی ارشد، پژوهشکده هواشناسی، تهران، ایران
امیر محجوب - دانشآموخته دکترا، پژوهشکده حمل و نقل، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

همواره چهار عامل انسان، وسیله نقلیه، جاده و محیط در امر تصادفات دخالت دارند که در این میان عوامل محیطی وپدیدههای آب و هوایی سهم قابل توجهی را به خود اختصاص میدهند. از میان مخاطرات آب و هوایی مؤثر بر حمل و نقلجادهای، میتوان به وقوع طوفانهای تندری، بارندگیهای سنگین و سیل آسا، طوفانهای گرد و غبار، مه و ریزش برف و بهمن اشاره نمود که با لغزنده کردن سطح جادهها، کاهش دید و تمرکز راننده بر احتمال وقوع تصادفات جادهای میافزایند.با ارزیابی و تحلیل فراوانی وقوع عوامل مخاطرهآمیز محیطی و اقلیمی در شبکه حمل و نقل جادهای و نصب تجهیزات ایمنی در مناطق بحرانی میتوان تا حد زیادی درصد وقوع این گونه از تصادفات را کاهش دا د. در این پژ وهش فراوانی وقوع پدیدههای آب و هوایی مؤثر بر حمل و نقل جادهای در سطح بزرگراهها و جادههای اصلی کل کشور با استفاده از داد ههایهواشناسی جمعآوری شده از ایستگاههای همدیدی کل کشور و دادههای حاصل از ماهوارههای هواشناسی مورد مطالعه قرار گرفت. پدیدههای آب و هوایی و بلاهای جوی مورد بررسی و نوع شاخصهای بهکار رفته برای معرفی آنها عبارت بودند ا ز:بارش سنگین ( بارشهای شدیدتر از 30 میلیمتر و صدک 90 ام بارشها) ، یخبندان (آغاز، پایان، طول دوره و فراوانی وقوعیخبندان) ، طوفان تندری (سمت و سرعت و فراوانی وقوع بادهای شدید) ، طوفا نهای گرد و غبار ( پدیده گرد و غبار و ضخامت نوری آئروسل) ، مه (میدان دید کمتر از 1 کیلومتر و درصد فراوانی وقوع ابرهای کوتاه) ، سیل (ضریب سیل خیزیحوضه) و برف و بهمن (درصد فراوانی وقوع بارش برف) ، تحلیل مکانی اطلاعات و پهنهبندی عوامل مخاطرهآمیز آب و هوایی با استفاده از روشهای درونیابی در محیط نرمافزار از منظر وقوع بلاهای جوی و درجه خطرپذیری آنها طبقهبندی گردید. همچنین به منظور سهولت در اطلاعرسانی جامع و به هنگام، لایهها اطلاعاتی بهدست آمده با طراحی یک درگاه اینترنتی توسطARCGIS صورت پذیرفت و در پایان بزرگراهها و راههای اصلی کشور از منظر وقوع بلاهای جوی و درجه خطرپذیری آنها طبقهبندی گردید. همچنین به منظور سهولت در اطلاعرسانی جامع و به هنگام، لایهها اطلاعاتی بهدست آمده با طراحی یک درگاه اینترنتی توسط نرمافزارهای تحت وب از قبیل WISroGIS بهصورت یک اطلس زنده و گویا بارگذاری گردید و بستری را برای دسترسی بسیار آسان به محتویات اطلس فراهم آورد

جاده ، آستانه بحران ، اطلس ، تحت وب