بررسی نماد درخت زندگی در پارچه های سلجوقیان

نقوش تزئینی هنر ایران از بعد طراحی و مضمون، حاملان با ارزش رازهای فرهنگ ایرانی محسوب می شوند. یکی از مهم ترین نقوش که همواره در ایران مورد توجه بوده و حتی با تغییر آیین نیز استفاده از آن تداوم یافته، نماد درخت زندگی است که درغالب هنرهای ایران و به ویژه منسوجات دیده می شوند. در پس ظاهر شگرف نماد درخت زندگی، راستیهایی نهفته است که باید آن را باز نمود. بدین منظور پس از بهره جستن از مفاهیم نماد و اسطوره از قول اندیشمندان، با کاوشی نهانگرایانه، رازهاو پیامهای نهفته در درختان اساطیری ایران یافته شد. تحلیل حاضر در پی معرفی صورتهای مختلف درخت و گیاه مقدس)درخت زندگی( بر روی پارچههای ایرانی است. هدف کلی پژوهش سیر تحول و چگونگی تجلی نقش درخت زندگی در پارچه های دورهی سلجوقیان است. هدف کلی پژوهش سیر تحول نقش درخت زندگی در پارچه های دوره ی سلجوقی است. روشتحقیق این مقاله تحلیلی- توصیفی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانهای و مراجعه به پایگاههای اینترنتی است. نتایج نشان گر آن است که طراحی نقوش دوره سلجوقی ضمن ادامه نقوش برگرفته از هنر ساسانی و پیوند با مضامین اسلامی، از ظرافت بیش تری در طراحی خود نقش، ترکیب با زمینه و تطبیق با ساختار طراحی نقوش برخوردار بوده اند. بدین منظوربا بررسیهای تاریخی، فرهنگی و هنری دوره تاریخی مورد نظر و نیز با توجه به نتایج پژوهشهای انجام شده درباره درخت زندگی و پارچه در دوره سلجوقی و تجزیه و تحلیل تصاویر بدست آمده از این دوره مشخص شد که به طور کلی نقش مایه درخت در پارچهها، علاوه برکاربرد مفهومی ، در ترکیببندی پارچهها از جایگاه مهمی در کنار نقشهای دیگر برخوردار بوده است.

Keywords:

نماد , پارچه , دورهی سلجوقیان , درخت زندگی , نقش مایه