صفیه سلیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد،
حسینعلی رامشینی - استادیار گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران،
محسن اسماعیل زاده مقدم - استادیار و عضو هیئت علمی موسسه اصلاح و تهیه بذر کرج

بررسی نحوه توارث، نوع عمل ژنها و تعیین راهکارهای مؤثر اصلاحی در جهت بهبود صفات به ویژه در شرایط تنش خشکی از اهمیت ویژهای برخوردار است. به همین منظور آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار بر روی نسلهای حاصل از تلاقی دو ژنوتیپWebbill1 و شیرودی به ترتیب به عنوان والدین متحمل و نیمه متحمل به تنش خشکی در شرایط تنش خشکی در مرحله گلدهی انجام شد. صفات مورد ارزیابی شامل طول پدانکل، محتوای آب نسبیRWCروز تا گلدهی و عملکرد دانه تک بوته بود. برآورد اثرژنهای کنترل کننده صفات مهم در نسلهایF و 3 F2 , P2 , P1نشان داد که برای طول پدانکل، محتوای آب نسبیRWCو روز تاگلدهی مدل سه پارامتری[d] و [a] ، [m]بهترین برازش را داشت. با توجه به اینکه طول پدانکل در ژنوتیپ شیرودی وRWCدر ژنوتیپWebbill1بهتر بود میتوان مقدار بالای این دو صفت را در یک لینه در نسلهای آینده جستجو کرد. برای صفات طول پدانکل و روز تاگلدهی در شرایط تنش خشکی واریانس افزایشی بالاتر از واریانس غالبیت بود که نشان میدهد در نسلهای اولیه بر اساس آزمون نتایج میتوان انتخاب انجام داد. برای صفت عملکرد به دلیل بالا بودن واریانس غلبه، گزینش باید در نسلهای پایانی انجام گیرد.

تجزیه میانگین نسل ها، تجزیه ژنتیکی، تنش خشکی، وراثت پذیری