فاطمه آزاددیسفانی - استادیار پژوهش، تحقیقات گیاه پزشکی، موسسه تحقیقات پنبه کشور گرگان
حمید روحانی - استادگروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
ماهرخ فلاحتی رستگار - استادگروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
عصمت مهدیخانی مقدم - دانشیارگروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

بیماری مرگ گیاهچه یکی از بیماریهای مهم پنبه در مناطق مختلف کشور میباشد که همه ساله خسارت زیادی به مزارع پنبهکاری واردمینماید. اخیراً، گونههای تریکودرما به عنوان یکی از روشهای کنترل بیولوژیکی مرگ گیاهچه در نظر گرفته شده است. مهمترینمکانیسم بیوکنترلی تریکودرما تحریک سیستم دفاعی گیاه است. در این بررسی اثر ترشحات خارج سلولی دو جدایه متعلق به قارچ Trichoderma virense جدایهA224بعنوان جدایه برتر و آنتاگونیست علیه قارچ Rhizoctonia solani عامل بیماری مرگ گیاهچه پنبه و جدایهA442بعنوان جدایه غیرموثر در بیوکنترل بر روی بذور جوانهزده پنبه و در شرایط آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار گرفتند. بررسی تغییرات فعالیت آنزیم پراکسیداز و میزان گوسیپول عصاره ریشهچه پنبه با استفاده از روشهای کالریمتری و دستگاه اسپکتروفتومتر انجام شد. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که ترشحات خارج سلولی جدایه تریکودرماA224 موثر در بیوکنترل، در مقایسه با جدایه غیرموثر در بیوکنترل (جدایه تریکودرماA224و دو تیمار شاهد (آب مقطر وسبوس گندم خرد شده+ پیت موس) باعث القاء ترکیبات مرتبط با دفاع (فعالیت آنزیم پراکسیداز و میزان گوسیپول) در ریشهچه پنبه گردید. نتایج حاکی از آن بود ترشحات این جدایه دارای مواد تحریککننده مقاومت در ریشهچه میباشند که این مواد در ترشحات جدایه غیرموثر در بیوکنترل وجود نداشت.

بیوکنترل، پاسخ دفاعی، تریکودرما، مواد تحریک کننده مقاومت، مرگ گیاهچه پنبه