وحیده جهانفر - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، گروه زراعت واصلاح نباتات، کرج، ایران
خداداد مصطفوی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، گروه زراعت واصلاح نباتات، کرج، ایران
محمدرضا بی همتا - عضو هیات علمی دانشگاه تهران

کنجد یکی از گیاهان مهم روغنی، صنعتی و دارویی به شمار میرود که در سطوح وسیعی از مناطق گرمسیری و نیمهگرمسیری کاشته میشود. در این تحقیق به منظور مطالعه پایداری و واکنش ارقام کنجد به شرایط مختلف محیطی، تعداد 20 رقم کنجد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در چهار منطقه (کرج، بیرجند، اراک و شیراز) مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیه واریانس مرکب، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ×محیط در سطح احتمال 1% معنیدار بود. نمودارGGE Biplotمورد نظر برای صفت عملکرد دانه درمتر مربع 97/44%از تغییرات دادهها را توجیه نمود. بر اساس این روش ارقام محلی خنداب، محلی فارس و صفیآباد 1 دارای بیشترین عملکرد دانه بودند. از بین این ارقام، رقم محلی خنداب از پایداری عملکرد بیشتری برخوردار بود. در رابطه با صفت عملکرد دانه، مناطق مورد بررسی به سه ابرمحیط تقسیم شدند. ابرمحیط اول شامل شیراز، ابرمحیط دوم شامل بیرجند و اراک و ابرمحیط سوم شامل کرج بود.

پایداری عملکرد، کنجد، بایپلات، اثر متقابل ژنوتیپ در محیط