عباس قیومی ابرقویی - کارشناس برنامه ریزی وزارت نفت
علی رضا فروغی - کارشناس برنامه ریزی وزارت نفت
محمدامین همت - کارشناس برنامه ریزی وزارت نفت

بررسی ساختار صنعت نفت در کشورهای مختلف جهان دو الگوی مختلف را نشان می دهد. این دومدل عبارتند از: الگوی توسعه مبتنی بر بهره برداری، الگوی توسعه مبتنی بر تکنولوژی. الگوی نخست عمدتا بر اساس بهره برداری از مخازن نفت و گاز به وسیله تکنولوژی وارداتی و سرمایه خارجی قرار دارد. هدف استراتژیک د راین مدل بهره برداری ازمنابع نفتی و تولید ارزش افزوده از آن است. صنعت نفت در کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایران از این الگو پیروی می کند. الگوی دوم، مبتنی بر ایجاد قابلیت ها وز یر ساخت های تکنولوژیکی بهره برداری از مخازن نفت وگاز و ایجاد ارزش افزوده به وسیله انجام فعالیت های مهندسی، ساخت تجهیزات و امور فنی درکنار استفاده از منافع بهره برداری یا مستقل از آن است. مقایسه مدل های توسعه بر شمرده نشان میدهد الگوی توسعه مبتنی بر تکنولوژی به مراتب نسبت به توسعه مبتنی بر بهره برداری مخازن نفتی ارجحیت دارد. اتخاذ این الگو و پیاده کردن آن، زیر ساخت های فرهنگی، انسانی و سازمانی خاصی را می طلبد. در این مقاله هر یک از این مدل ها و زیر ساخت های توسعه مطلوب به تفصیل توضیح داده شده است.