منصور جهان تیغ - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان.

برای اجرای این پژوهش ابتدا از طریق عکس ها و نقشه های 1:50000 نقاط بحرانی حرکت شن های روان در شمال سیستان شناسایی و مکان هایی که با مشارکت مردم در شرف تثبیت بود انتخاب شد. این مناطق شامل محل برداشت در منطقه شندک و محدوده فرود آمدن ماسه بادی در روستاهای زیارت و جهانتیغ از توابع شهرستان نیمروز بود. در محل برداشت، بادشکن های غیر زنده در سه ردیف به ارتفاع حدود 150 سانتی متر، به طول حدود 500 متر و به فاصله متغیر تا 30 متر از یکدیگر ایجاد گردیده است. همچنین در بالا دست روستاهای مزبور نیز3 ردیف بادشکن با فواصل مختلف از 50 تا 70 متر احداث شد که بعضاً بعضی از آنها بیش از 500 متر طول دارد. پس از آن اقدام به اندازه گیری ارتفاع و حجم ماسه بادی داخل آنها شد. نمونه هایی از خاک محل مورد پژوهش برداشت و ویژگی های pH, EC, M, OM و بافت خاک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میزان پوشش گیاهی منطقه در سه مقطع زمانی سال 1382، 1388 و 1392 با استفاده از روش استقرار پلات و روش قطع و توزین اندازه گیری شد. داده ها با نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که میزان درصد پوشش گیاهی در سال های مزبور به ترتیب 6/7، 46 و 48 درصد برآورد شد. همچنین ارتفاع ماسه بادی بادشکن های احداثی در مناطق دریاچه هامون، شمال و داخل روستای جهان تیغ در سال 1382 به ترتیب 75، 105 و 285 سانتیمتر اندازه گیری شد. ولی با توجه به افزایش پوشش گیاهی و بهبود کانون برداشت در سال 1388 و 1392 حرکت ماسه بادی به محدوده روستاهای بحرانی کاهش یافت. از اینرو با افزایش پوشش گیاهی به میزان 40 درصد درسال 1392، 3/72 درصداز حجم ماسه بادی به داخل مناطق روستایی کاسته شده است. همچنین تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان داد که بین میانگین های میزان رسوب در سالهای 1382، 1388 و 1392 اختلاف معنی داری وجود دارد. بدین معنی که پوشش گیاهی بر روی میزان فرسایش بادی در منطقه مورد بررسی تاثیر داشته است.

دریاچه هامون، بادشکن، سیستان، درصد پوشش گیاهی، ماسه بادی