رحیم یوسفی زاده - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی گرایش تغییرات آب و هوا دانشگاه زنجان و کارشناس ارشد گروه تحقیقات هواشناسی کاربردی استان سمنان

تغییرات اقلیمی از دیرباز در ابعاد زمانی و مکانی مختلف روی داده است. برای آشکار سازی روند پارامترهای اقلیمی استفاده از سری های زمانی ضروری می باشد. سری های زمانی که در مطالعات اقلیمی مورد بررسی قرار می گیرند، دارای ویژگی و رفتارهای متفاوتی از جمله روند، نوسان، افت و خیز و جهش هستند. شناسایی رفتار و اقلیم بارشی بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. شهر شاهرود در شمال شرقی استان سمنان واقع شده و از شهرهای پایکوهی با اقلیم خشک و نیمه خشک کشور محسوب می گردد. افزایش شدت، مدت و فراوانی خشکسالی های ، افزایش جمعیت شهری وافزایش سطح زیر کشت و باغداری در این منطقه اقلیمی در سالهای اخیر مبین تقاضای بیشتر آب در منطقه می باشد. لذا شناسایی و آشکار سازی روند بارشی که منبع اصلی تغذیه آب های زیر زمینی و در نتیجه آب های مصرفی شهری و کشاورزی می باشد دارای اهمیت بالایی برای برنامه ریزی و مدیریت منابع آب بخش کشاورزی، عمرانی و شرب و... دارد. بنابراین شناسایی رفتار بارشی منطقه ضروری بنظر می رسد.در این مقاله جهت آشکار سازی تغییر اقلیم از مدل سازی روند بارش شهر شاهرود با استفاده از میانگین بارش سالانه 60 ساله (2012- 1953)، استفاده گردید. لذا جهت رسیدن به این مقصود از روش های توزیع آماری، شناسایی روند و در نهایت مدل سازی روند با کمک از نرم افزارهای Matlab ، Minitab و SPSS بهره گرفته شده است. برای شناسایی دقیق تر رفتار مذکور میانگین بارش سالانه را به دو دوره 30 ساله تقسیم نموده و بعد از محاسبات هر دوره، دوره ها با هم مقایسه شدند. نتایج نشان داد توزیع بارش شاهرود نرمال نیست و بهترین توزیع قابل برازش بر بارش شاهرود توزیع ویبول است. خروجی جهت و مقدار روند با استفاده از روشهای ناپارامتری و پارامتری متفاوت می باشد به نحوی که بر اساس روش های ناپارامتری غیر خطی کندال و خطی اسپیرمن روند مثبت و مقدار آن به ترتیب 176/0 و 140/0 میلیمتر در سال ولی در روش پارامتری خطی، روند منفی با ضریب سالانه 0352/0- میلیمتر می باشد. همچنین نتیجه مدل سازی روند با استفاده از روش ناپارامتری مبین کاهش حجم سالانه بارندگی به مقدار 685/0- میلمتر است. این مقدار در روش مدل سازی خطی و نمایی مثبت می باشد.

آشکارسازی تغییر اقلیم، مدل سازی روند، ناپارامتری، پارامتری، بارش شاهرود