قاسم اسماعیلی - کارشناس ارشد اگرواکولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان
راضیه نبوی مقدم - کارشناس ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند
مهدی ریگی - دانشجوی کارشناسی ارشد اگرواگولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان

به منظور بررسی پایداری در کشت بوم های زعفران، (.Crocus sativus L) در قاین و کاشمر این مطالعه در سال 1392 انجام شد. اطلاعات مربوط به این نظام کشاورزی شامل سنجه های اجتماعی- اقتصادی، تولید محصولات زراعی، کود و مواد شمیایی، آب و آبیاری، شخم و مکانیزاسیون و مدیریت علف های هرز بود، که با استفاده از پرسش نامه جمع آوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بیانگر این مطلب است که کشت بوم های مورد مطالعه در وضعیت مطلوبی از نظر پایداری قرار ندارند. فقط حدود 5 درصد از کشاورزان مورد مطالعه به امتیازی مساوی یا بیش از 50 (از 100 امتیاز شاخص پایداری) دست یافته اند. بیشترین امتیاز به دست آمده در میان کشت بوم های مورد مطالعه معادل 52 بود. میانگین امتیاز شاخص پایداری در این نظام د ر کل منطقه مورد مطالعه 38/57 و مقدار آن برای قاین و کاشمر به ترتیب 40/46 و 36/68 به دست آمد. در میان گروه سنجه های مورد مطالعه در این تحقیق کمترین درصد امتیاز کسب شده متعلق به سنجه های تولید و عملکرد و کود و مواد شیمیایی به ترتیب با 29/26 و 23/03 درصد از کل امتیاز سنجه بود و بیشترین امتیاز کسب شده مربوط به سنجه اجتماعی- اقتصادی معادل 43/93 درصد بود. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که مهمترین عوامل تعیین کننده شاخص پایداری این نظام زراعی، درآمد ناخالص از محصول زعفران، دسترسی به نهاده های ک شاورزی، دسترسی به مروجین کشاورزی، دسترسی به بیمه، وام و اعتبارات بانکی، یکبار شخم، وسعت مزرعه زعفران، میزان مصرف آب و سایر درآمدها بوده است.

سنجه، شاخص پایداری، ک شت بوم، شاخص و زعفران