عباس گرجی - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشگاه ارومیه
علی محمد نیکبخت - دانشیار، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشگاه ارومیه
فاطمه سفیدکن - استاد فیتوشیمی و عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
مهدی قاسمی ورنامخواستی - استادیار گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشگاه شهرکرد

استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده های آنها در صنایع گوناگون مانند، داروسازی، آرایشی- بهداشتی و غذایی روز به روز در تمام دنیا در حال افزایش است. ک شور ایران نیز با داشتن تنوع بسیار بالا در زمینه گیاهان دارویی یی از کشورهای مستعد در این صنعت در جهان می باشد ولی متاسفانه صادرات چشمگیری در این زمینه مشاهده نمی شود. یکی از مهمترین دلایل رشد ناکافی صادرات این صنعت، عدم وجود سامانه مناسب کنترل کیفی گیاهان دارویی در کشور می باشد. روش های کنترل کیفی متداول و مورد استفاده در صنعت گیاهان دارویی اسانس دار و معطر مانند آنالیز با دستگاه GC/MS با وجود دقت بالا، روش هایی نسبتاً زمان بر و پرهزینه بوده و علاوه بر نیاز به آماده سازی نمونه ها، به ی متخصص جهت راه اندازی دستگاه و تفسیر نتایج آن احتیاج دارند. یکی از روش های مناسب جهت درجه بندی گیاهانی که مواد قرار از خود سا طع می کنند و به اصطلاح بودار می باشند استفاده سامانه ماشین بویایی می باشد. در همین راستا با پیشرفت تکنولوژی استفاده از سامانه ماشین بویایی (بینی الکترونیک) به عنوان یک روش آسان، کم هزینه، قابل ت کرار، غیرمخرب، نسبتاً سریع و با دقت بالا در صنعت کنترل کیفی محصولات مختلف با بوی فرار، معرفی شده است. این سامانه آرایه ای از مجموعه حسگرهای گازی مختلف می باشد که می تواند بوی مواد مختلف را به عنوان یک رد اثر تشخیص داده و از ان جهت شناسایی و درجه بندی بر اساس الگوهای تشخیص استفاده نماید. این مقاله در ابتدا به معرفی و مقایسه روش های کنترل کیفی و درجه بندی موجود پرداخته و در ادامه بعد از تشریح سامانه بینی الکترونیکی به مرور تحقیقات انجام شده در این زمینه می پردازد.

بینی الکترونیکی، گیاهان دارویی، کنترل کیفی، مواد فرار، ا لگوی تشخیص، حسگر گازی، رداثر