ایرج بختیاری - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت، پردیس تحصیلات تکمیلی علوم و تحقیقات ایلام
عباس ملکی - استادیار گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام
خلیل فصیحی - استادیار گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام

این آزمایش به شکل اسپلیت فاکتوریل، در قالب بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال 1392 در شهرستان مهران اجرا شد. این آزمایش، دارای سه فاکتور شامل: تنش خشکی در 3 سطح (30، 50 و 70 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر)، کود شیمیایی نیتروژن، د ر 3 سطح (0، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار بر مبنای نیتروژن خالص از منبع کود اوره) و کود شیمیایی فسفر، در 3 سطح (0، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار بر مبنای فسفر خالص از منبع کود سوپرفسفات تریپل) است. نتایج نشان داد که تنش خشکی و کودنیتروژن تأثیر معنی داری بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه جانبی، تعداد د انه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک پروتئین دانه و نیتروژن دانه داشت. همچنین کود نیتروژن تأثیر معنی داری بر کارایی مصرف نیتروژن داشت. در خصوص اثر تنش خشکی، بیشترین عملکرد دانه و پروتئین دانه در حالت 30 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر به ترتیب، به مقدار 1954 کیلوگرم در هکتار و 19 درصد به دست آمد. در خصوص تأثیر نیتروژن، بیشترین عملکرد دانه و پروتئین دانه در حالت مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن به ترتیب به مقدار 2101 کیلوگرم در هکتار و 19/5 درصد به دست آمد. نتایج این بررسی نشان داد که کود فسفر تأثیر معنی داری بر تعداددانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک بود. بیشترین عملکرد دانه در حالت مصرف 100 کیلوگرم فسفر به مقدار 2023 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. بیشترین مقدار در حالت مصرف 100 کیلوگرم فسفر به مقدار 33/2 به دست آمد که نسبت به تیمار عدم مصرف به 34 درصد افزایش داشت. نتایج همچنین نشان داد که اثر متقابل تنش و نیتروژن تأثیر معنی داری بر عملکرد دانه داشت. اثر متقابل تنش و فسفر تأثیر معنی داری بر عملکرد بیولوژیک بود.

تنش، نیتروژن، عملکرد، فسفر، ماش