بررسی نقش تغییر اقلیم و عوامل انسانی در خشک شدن دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه یکی از بزرگترین دریاچه های فوق اشباع نمک دنیاست که متأسفانه در سال های اخیر در حال خشک شدن می باشد. برای بیان راهکار نجات دریاجه ارومیه ابتدا باید شرایط موجود آن شناسایی و عوامل مؤثر بر خشکی آن مشخص شود. آنچه مشخص است مجموعه ای از عوامل مختلف در خشک شدن دریاچه ارومیه دخیل هستند که هر کدام ممکن است در ا ین زمینه به نسبتی نقش داشته باشند. در این مقاله به بررسی نقش این زمینه به نسبتی نقش داشته باشند. در این مقاله به بررسی نقش این عوامل و تأثیر هر یک در خشک شدن دریاچه ارومیه پرداخته شده است. برای این منظور ابتدا روند تغییرات بلند مدت 20 ساله (2009-1989) پارامترهای دما، بارش و دبی رودخانه ها محاسبه گردیده و نحوه تغییر آن شناسایی شد. همچنین به بررسی وقوع پدیده خشکسالی با استفاده از شاخص SPI پرداخته شد. که نتایج آن حاکی از بروز پدیده خشکسالی در دهه های اخیر می باشد که شدیدترین آن در طول سال های 2002-1997 به وقوع پیوسته است. مقایسه تراز سطح آب دریاچه های ارومیه و وان ترکیه نیز نشان داد که سطح تراز هر دو دریاچه از سال 1997 به بعد به دلیل وقوع خشکسالی ها به شدت کاهش یافته است. اما از سال 2002 به بعد سطح دریاچه وان روند افزایشی به خود گرفته، این در حالی است که سطح دریاچه ارومیه دوباره با یک روند کاهشی شروع به نزول نموده است. دلیل این پدیده، عدم مدیریت منابع آبی در حوضه دریاچه ارومیه و استفاده بیشتر از منابع آبی، هم در دوره های خشکسالی و هم بعد از آن، بخصوص در بخش کشاورزی می باشد. بدین منظور به بررسی میزان آب مصرفی حوضه در بخش کشاورزی به عنوان پرمصرف ترین بخش آب شیرین، پرداخته شد. نتایج نشان داد که سطوح تحت کشت آبیاری در طی 35 سال گذشته رشد قابل توجهی داشته بطوریکه مصرف در بخش کشاورزی از 1/8 میلیارد متر مکعب به 6/5 میلیارد متر مکعب در سال افزایش پیدا کرده است که در این میان کشت محصولات پرمصرفی مانند سیب و عدم رضایت الگوی صحیح کشت، به تخلیه بیش از پیش منابع آبی در این حوضه دامن زده است.

Keywords:

تغییر اقلیم , دریاچه ارومیه , دریاچه وان , مدیریت