قناتهای استان کرمان؛ فن آور گذشتگان، چالش آیندگان

میزان بارنگی متوسط کرمان معمولا 180-170 میلیمتر در سال تجاوز نمی کند، در بعضی سالها بارندگی از 100 میلیمتر و گاهی از 70-80 میلیمتر هم کمتر بوده است. مردم سخت کوش کرمان، بااحداث قنوات، فرسنگها دل زمین را شکافته اند و آب را از ژرفای زمین بیرون کشیده و فقر کویر را با همت و پشتکار خود غنا بخشیده اند. گمان نرود که حفر قنات در این استان آسان صورت گرفته، کندن یک قنات طویل چندین کیلومتری بعرض 50 سانتیمتر و ارتفاع 80 سانتیمتر تنها به کمک یک بیلچه یا کلنگ و یک چراغ پیه سوز و بدون استفاده از قطب نما صورت می گرفته است. حفر قناتها در دل صخره و دشت، با دستان توانای آن بزرگ مردان، جریان آب و در حقیقت جریان زندگی را به حرکت در می آورد. این قنوات قرنهای متمادی در دوره های خشکسالی و ترسالی بهترین حافغظ تعادل بیلان طبعی منابع آب زیر زمین بوده اند، اما با ورود تکنولوژی حف رچاه کم کم رو به خشکی رفتند. محو قنات تنها از بین رفتن ی شیوه استحصال آب و یا نوعی بهره برداری از منابع آب نیست، بلکه محو یک فرهنگ است. در این مقاله با بررسی قناتهای مهم استان کرمان، نویسنده امیدوار است به جای سوگنامه بر پایان تمدن کاریزی این استان برای نجات قناتهای باقیمانده از خر نابودی و برای احیاء قناتهای متروکه، چاره ای اندیشیده شود تا از یک طرف فرهنگ دیرینه قنات پاسداری از طرفی با استفاده از این سیستم خودکار به رونق دوباره آبادیهای متروک و بخشهای انرژی و منابع آب کشور کمک گردد.

Keywords:

قنات , منابع آب زیر زمینی , تمدن کاریزی