بررسی مشکلات قنات در فلات مرکزی ایران با استفاده از دانش بومی کشاورزان

قنات با همه مزایایی که دارد در بعضی مناطق با مشکلات ویژه ای همراه است. برای بررسی این مشکلات در محدوده استان یزد 13 منطقه نمونه انتخاب و در هر منطقه بطور تصادفی مسائل قنات در 10 درصد روستاها مورد مطالعه قرار گرفت. در آن تحقیق از طرق پرسشنامه و مراجعه به متصدی قنات یا کشاورز خبره محلی نوع مشکلات قنات و درجه اولویت هر مشکل سوال شد. جمعا 49 پرسشنامه تنظیم و اطلاعات آنها استخراج گردید. این اطلاعات مربوط به سه تبپ قنوات کوهستانی، کوهپایه ای و جلگه ای می باشند. فراوانی مشکلات مطرح شده و درجه اولویت آنها در مورد سه تیپ قنوات مذکور بصورت امتیازات عددی محاسبه شد. میانگین امتیازات مذکور شاخص برای معرفی نوع مشکل و اولویت آن در نظر گرفته شد. نتایج نشان که قنات در اینگونه مناطق موجب تخلیه نابجای آب زیر زمینی در فصول سرد و اتلاف آن به میزان 42 درصد می باشد. نوسان آبدهی در طول سال و در سالهای ترسال و خشک سال، بالا بودن هزینه های حفاظت و توسعه قنات، الودگی آب در مسیر انتقال و آسیب پذیری بر اثر عوامل طبیعی و انسانی به میزان متوسط هر 10/7 سال یکبار از مشکلات دیگر قنات معرفی شده است.

Keywords:

مشکلات قنات , حریم قنات , سیل زدگی , نوسان آبدهی , خسارت کشاورزی , اتلاف آب