محمد ابراهیم مهریار - کارشناس ارشد مهندسی برق (کنترل و ابزار دقیق)- موسسه مهندسین مشاور توسعه
عباس تقواییان - کارشناس ارشد مهندسی معدن (مکانیک سنگ)- شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس

رفتارنگاری به معنای بررسی عملکرد یک سازه در دوران ساخت و مرحله بهره برداری و تطبیق آن با پیش بینی های زمان طراحی می باشد. طراحی یک سازه برپایه اطلاعات فنی بدست آمده از نتایج آزمایشگاهی روی مصالح و با در نظر گرفتن یک قانون رفتاری صورت می پذیرد. برای اطمینان از صحت طراحی، عملکرد سازه مورد ارزیابی دقیق قرار می گیرد تا در صورت عدم تطبیق با پیش بینی های طراحی و یا بروز مشکلات آتی، تمهیدات لازم انجام پذیرد. حدود 40 درصد از ناپایداری ها و خرابی سدهای جهان بر اثر گسیختگی پی و مشکلات مربوط به آب بندی پی آنها می باشد، لذا رفتارنگاری سیستم آب بندی پی سدها از اهمیت ویژه ای برخوردار است که به منظور اندازه گیری فشار آب منفذی و تراز پیزومتریک در پی سد از پیزومترهای سنگ)پی( استفاده می شود. پیزومترهای سنگ (Rock Piezometer) ، مقدار فشار آب موجود در محل نصب خود را بر اساس مکانیسم تار مرتعش (Vibrating Wire) اندازه گیری می نمایند. در این روش قسمتی از ابزار که مورد بارگذاری قرار می گیرد به تاری متصل است که بر اساس کم و زیاد شدن طول آن، کشش تار و فرکانس ارتعاش آن تغییر می کند. خروجی این پیزومتر، سیگنالی از فرکانس بوده که در مسیرهای طولانی تحت تاثیر افت جریان و مقاومت قرار نمی گیرد و این فرکانس با فشار وارده یک رابطه ریاضی مشخص و قابل محاسبه دارد.جهت نصب ابزار پیزومتر پی در گمانه های عادی از یک روش معمول استفاده می شود بدین صورت که پس از نصب پیزومتر درمحدوده مدنظر، مصالح فیلتر و بنتونیت گلوله ای بهصورت جداگانه و به ارتفاع مشخصی بر روی پیزومتر ریخته شده و پس از آن گمانه پر از دوغاب می شود. ولی در گمانه های آرتزین با توجه به فشار آب رو به بالا، امکان اجرای ثقلی مصالح و دوغاب وجود ندارد که جهت نصب ابزار پیزومتر پی در گمانه های آرتزین گالری بازرسی سد گتوند یک روش ابتکاری با استفاده از پکر پنوماتیک بکار گرفته شده که سعی کرده ایم در این مقاله روش مذکور را به تفصیل توضیح دهیم.

سد، ابزاردقیق، پیزومتر پی، گمانه آرتزین، پکرپنوماتیک