سکینه آویژگان - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست دانشگاه پیام نور
محمد حسن جعفری صیادی - استادیار گروه کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه پیام نور

خلیج فارس بعنوان فعال ترین منطقه تولید نفت در جهان شناخته شده که منشعب از اقیانوس هند است و از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به این اقیانوس متصل است . آلودگیهای نفتی جزو سمی ترین و با داوام ترین آلاینده های محیطهای آبی و دریاها بحساب می آیند که اثرات زیست محیطی و بیولوژیکی بسیار مخرب و پایداری بر محیط زیست منطقه دارد . حدود 90 درصد آلودگیهای نفتی ناشی از فعالیتهای دریایی ازقبیل تردد نفتکشها ، حفاری ها ، اکتشافات نفتی و غیره می باشد . از 160 سکوی نفتی فعال در دنیا 70 سکو در خلیج فارس مستقر است . ترکیبات (PAHs) دارای اثر سرطان زایی و جهش زایی درحیوانات و انسان می باشند . در اکوسیستمهای دریایی برحسب منشاء 3 نوع (PAHs) یافت میشوند : pyrolitic PAHs از منابع سوختی، petrogenic PAHs از منابع نفتی ، Diagenetic از تجزیه مواد آلی . برای تعیین میزان و پایش اثرات PAHs ها از بیواندیکاتورهای آبزی و اثرات آسیب شناسی بر آبزیان استفاده گردیده است . بدلیل آلوده بودن تنگه هرمز و کانالهای کشتیرانی بندر بوشهر و مناطق تردد نفتکشها در این مطالعه بیشتر به آلودگی این مناطق پرداخته شده است. با توجه به تنوع و تراکم زیستی در مناطق مورد مطالعه درباره مقدار آلاینده مورد بحث میتوان به نتایج قابل قبولی دست یافت . بیشترین سهم ورود هیدروکربن های نفتی مربوط به حمل و نقل نفت خام از طریق دریا میباشد . بنابراین بهترین راهکار جهت جلوگیری از ورود ترکیبات نفتی به محیطهای آبی تمهیدات صحیح حمل و نقل نفت خام در مسیرهای طولانی و استفاده از مخازن مناسب و بدون مشکلات نشتی می باشد . یکی از این راهکارها حمل نفت خام بوسیله سوپرتانکرها بجای تانکرهای کوچک می باشد زیرا کنترل نشتی و کاهش مقدار آب بالاست آسانتر انجام میشود . نفتکشهای فرسوده را نیز بهتر است از سیستم ترانزیت خارج نموده تا مشکل نشتی و سوراخ شدن برطرف گردد .

فارس ، تنگه هرمز ، آلودگی نفتی ، Barbatia helblingii، PAHs