رضا شمس تبار کامی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی عمران، مجتمع فنی و مهندسی نوش
علیرضا میرزاگل تبارروشن - استادیار دانشکده مهندسی عمران –مجتمع فنی ومهندسی نوشیروانی بابل-د

گاهی رودخانه ها با فرسایش سواحل و بستر، هندسه هیدرولیکی خود را بگونه ای فرم می دهند که متناسب با پارامترها ومتغیرهای دبی جریان و شیب و رسوبات انتقال یافته از بالادست گردد ودر مواقع سیلاب آب ممکن است از بستر رودخانه خارج شده و در اراضی چپ و راست رودخانه جریان یابد. در رودخانه ها حمل رسوبات به دو صورت بار معلق و بار کف صورت گرفته ورودخانه ها به انواع حالات پایدار استاتیکی، پایدار دینامیکی و ناپایدار تقسیم بندی می شوند و هندسه مسیر رودخانه ممکن است به سه حالت مستقیم، مئاندر و نامنظم باشد. گاهی دستکاری به طبیعت با شرایط پایدار (Stable) خود مانند جنگلها باعث ایجاد جریانهای سریع رود خانه ای می شود و حالت اضطرار وبحران را پدید می آورد وفرصت مدیریت کوتاه-مدت را سلب می کند.وجود هرگونه مانع اعم از طبیعی یا مصنوعی در مقابل جریان، باعث برهم زدن خطوط جریان و ایجاد جریان های چرخشی می شود که این پدیده، فرسایش و آبشستگی را به دنبال خواهد داشت. همچنین تنگ و محدود شدن عرض جریان ، باعث افزایش سرعت جریان و تشدید فرسایش می شود. تنگ کردن عرض جریان با ایجاد هرگونه مانع، خطر گسترش بیش از حد بستر رودخانه در بالادست را در موقع جریان به وجود می آورد که نه تنها باعث زیر آب رفتن اراضی اطراف رودخانه ها می شود، بلکه باعث می شود با بالا آمدن آب، بسیاری از مستحدثات وتاسیسات مجاور رودخانه مانند پلها، دیوارهای حاشیه رودخانه و منازل اطراف و غیره دچار تخریب شوند و منطقه دچار آب بردگی شود و وضعیت بحران را پدید آورد. در هر رودخانه ای باید پارامترهای آن در حد نرمال باشند و نرمال نگه داشتن پارامترهای رودخانه ای و هیدرولوژیکی نیاز به مدیریت صحیح و سامان دهی آن دارد که توسط افراد مدیریت نمی شود، بلکه سازمان ها و نهادهای مرتبط و مسئول لازم است با آگاهی کافی و شناخت مدیریتی و کارشناسی،طبیعت رفتاری رودخانه ها را شناخته و نسبت به این پدیده دارای طبیعت فیزیکی، اقدامات مدیریتی لازم را به کار گیرند تا نیازی به یک مدیریت بحران نباشد.

مدیریت بحران- رودخانه- سامان دهی- هیدرولیک- رفتار سیلاب- طغیان- فرسایش