مهرنوش آزادمهر - دانشکده فنی دانشگاه تهران - استاد یار پژوهشکده زلزله شناسی و مهندسی ز
سحر اصغری - دانشکده فنی دانشگاه تهران - استاد یار پژوهشکده زلزله شناسی و مهندسی ز
مهدی زارع - دانشکده فنی دانشگاه تهران - استاد یار پژوهشکده زلزله شناسی و مهندسی ز

زمین‌لرزه‌ به عنوان‌ یکی‌ از زیانبارترین‌ بلایای‌ طبیعی‌ همواره‌ منشاء خسارات‌ مالی‌ و جانی‌ فراوانی‌ ‌ بوده‌ است‌. بر اساس یک پندار کهن، سازه‌های زیر زمینی ایمن‌ترین سازه‌ها در برابر زلزله می‌باشند. در تمام نقاط جهان خطوط متروی زیر زمینی به عنوان پناهگاه برای نجات جان افراد و اسکان در زمان وقوع زلزله مورد استفاده قرار گرفته‌اند، اما امروزه رخدادهای لرزه ای به عنوان یکی از عوامل مهم ریسک در تونلسازی به شمار می روند. به عنوان نمونه در کشور ژاپن از دیدگاه تونلسازی در زمره پیشرفته‌ترین کشورها قرار دارد گزارشهای متعددی در زمینه صدمات وارده بر تونلها در اثر زلزله وجود دارد، به عنوان مثال در زلزله 1995 کوبه صدمات عمده ای به تاسیسات زیر زمینی وارد آمد و خسارتهای ایجاد شده در مجموع 110 تونل این منطقه بالغ بر نیم بیلیون دلار ارزیابی شد. جدول (1) صدمات مربوط به تونلها را در زلزله‌های مختلف کشور ژاپن از سال 1923 تا سال 1993 را نشان می‌دهد. با بررسی زلزله‌های بزرگ قرن اخیر ایران، مشاهده می کنیم که تقریبا هیچ گونه گزارشی مبنی بر وارد آمدن خرابی بر تونلها ارائه نشده است تنها مورد زلزله گلباف چنین آمده است که تونل 2.7 کیلومتری در نزدیکی کانون زمین لرزه رفتار خوبی داشته است، همچنین در زلزله منجیل، تونل 950 متری نزدیک منجیل رفتار خوبی نشان داده، منتهی دو دروازه آن در اثر ریزش سنگ از کوه آسیب دیده است.