عطیه مشرفی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
محمد سعید حیدرنژاد - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

با گسترش نانوتکنولوژی در همه زوایای زندگی انسان صرفنظر از استفاده از خواص مفید انها در تکنولوژی و صنعت دانستن خطرات استفاده گسترده از انها و تاثیراتی که بر بدن دارند اهمیت بیشتری می یابد هدف از این تخقیق مطالعه اثر سمیت حاد نانوذرات اکسید روی (ZnO-NPs) در موش های سالم بالغ به عنوان مدل جانوری با تعیین تغییرات برخی فاکتورهای خونی سرم (CBC) و تغییرات بافتی تیموس و طحال در موش سفید آزمایشگاهی است. موش ها به صورت تصادفی در دو گروه ، گروه شاهد و گروه تیمار خوراکی تقسیم شدند. تک دوز نانوذرات اکسید روی با مقدار 2/5 گرم بر کیلوگرم وزن بدن برای گروه تیمار به صورت یک بار خوراکی تجویز شد. تغییرات مشاهده شده به مدت 14 روز پس از تیمار در موش ها ثبت گردید در روزهای 1، 7 و 14 پس از تیمار مستقیما از قلب موش ها خون گیری شد و سرم آنها از طریق سانتریفوژ (3000rpm و به مدت 15 دقیقه) جدا گردید. در انتها موش ها تشریح شده و اندام های تیموس و طحال برای تهیه اسلایدهای بافتی خارج شد. در این بررسی کاهش معنی دار میزان گلبول های قرمز (RBC) ، درصد هماتوکریت (HCT) و مقدار هموگلوبین آنها (HGB) ، هفت روز پس از خونگیری دیده شد. متوسط حجم گویچه ای (MCV) در گروه تیمار خوراکی کاهش شدیدی را در روزهای 1، 7 و 14 پس از تیمار نشان داد. سطح گلبول های سفید خون افزایش معنی داری را در روز 14 پس از تجویز نشان داد. میزان لنفوسیت ها و پلاکت ها نیز در روز 14 پس از تجویز نشان داد. میزان لنفوسیت ها و پلاکت ها در روز 7 کاهش جزئی نشان داد با ان حال هیچگونه اختلاف معنی داری بین گروه تیمار با کنترل دیده نشد در این تحقیق دیده شد نانوذرات اکسید روی در دوز حاد باعث القاء کم خونی در حیوانات می شود که این حالت در روز 7 شدیدتر بود و در روز 14 نشانه هایی از بهبودی و بازگشت سطح فاکتورها به حالت طبیعی خود دیده شد. برخی از قسمت های بافت طحال و تیموس در گروه تیمار، نفوذ و تجمع گلبول های قرمز به بافت بینابینی دیده شد که این پرخونی تا انتهای دوره آزمایش دیده شد که در روز 1 بسیار شدید و در روز 14 نفوذ کمتری از سلول های خونی به داخل بافت ها دیده شد. در بافت تیموس گروه تیمار خوراکی نیز اتساع آرتریول های تیموسی در روز 1 و 7 مشخص بود. این تحقیق نشان می دهد که نانوذرات اکسید روی با تاثیر منفی شدید در تیموس و طحال گروه تیمار در روز 7 و کاهش شدید میزان گلبول های سفید خون می توانند عامل سرکوب سیستم ایمنی باشند و افزایش دوباره میزان گلبول های سفید خون در روز 14 احتمالا به دلیل برطرف شدن نقص سیستم ایمنی و بهبودی بافت های تیموس و طحال می باشد.

نانوذرات اکسید روی، فاکتورهای خونی سرم (CBC)، تیموس، طحال، موش سفید آزمایشگاهی