سیده سارا مرتضوی - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان
محسن صمدی - استادیار، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، گروه شهرسازی، زنجان، ایران

گاهی اوقات فرهنگ انسان ها منجر به شکل دهی محیط زندگی آن ها می شود .آیین ها را می توان به آداب و رسومی تعبیر کرد که طی سال های طولانی شکل گرفته اند و در جهت تعریف و تنظیم روابط انسان ها با جامعه، محیط و تاریخ حرکت می کنند و روابط میان شهروندان را در فضایی نمادین تعریف می نمایند. آیین از یک سو به مثابه یک فعالیت اجتماعی در ارتباط تنگاتنگ با فضاست، بر آن تاثیر گذاشته، از آن تاثیر می پذیرد و از سوی دیگر به مثابه یک پدیده فرهنگی، قابلیت حمل روابط اجتماعی و فرهنگی را در شهر داراست و از این روی آیین را می توان یک پدیده فضایی و به تبع آن پدیده ای شهری دانست.از تاثیر گذار ترین و وسیع ترین آیین ها در میان شیعیان مراسم سوگواری امام سوم است. این مراسم به جهت قدمت، قداست و نمادین بودن آن پیوند و ارتباطی نزدیک با خاطره جمعی دارد به گونه ای که اکثر ساکنان شهر در این مراسم شرکت کرده و از نظر فکری و قلبی با این مراسم پیوند برقرار می کنند .در مسیر حرکت دسته ها و هیأت های عزاداری شاهد پیدایش نقاط کانونی و مهم شهر بوده و مروری اجمالی بر مسیر حرکت، نوع، قدمت و سایر موضوعات مرتبط با مراسم، حکایت از نیاز به فضاهایی خاص و شکل گیری آنها در طی تاریخ است که حاوی معانی نمادین بسیاری می باشد. شهر زنجان نیز مانند برخی شهرهای سنتی ایران از این مهم بهره برده است.از این روی با توجه به اثرات مثبت آیین های جمعی از یک سو و مشکلات بافت قدیم و ارزشمند از سوی دیگر، می توان به آن ها به عنوان یک پتانسیل در شهر نگریست و با بسترسازی و اجرا و تقویت اثرات منبعث از آن در راستای باز آفرینی و بهسازی کالبدی و عملکردی بافت قدیم شهر بهره جست. و در آخر با توجه به مجموعه ای از راهکارهای بدست آمده به طراحی این محور پرداخت.

فرهنگ ، آیین های جمعی ، هویت بخشی ، حس تعلق ، شهرهای سنتی ایرانی