مریم سودمند - دانشجوی کارشناسی ارشد میکروبیولوژی مواد غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان ،قوچان، ایران
علی محمدی ثانی - استادیارگروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان، قوچان، ایران
محمدرضا جلیلوند - عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران

به دلیل عوارض ناخواسته آنتی اکسیدانها و آنتی میکروبهای مصنوعی، این پژوهش فعالیت آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریال عصاره های مختلف گیاه Hymenocrater calycinus را که گیاهی از جنس Hymenocrater و خانواده نعناعیان بوده و اندمیک ایران است را مورد پژوهش قرار میدهد. این گیاه در طب سنتی به عنوان داروی مسکن، ضدحساسیت های پوستی و سوختگیها به کار میرود و دارای اسانس خوشبو و خاصیت ضد باکتریال میباشد. پس از تهیه عصاره های مختلف از جمله دی کلرومتانی، اتیل استاتی و متانولی به روش ماسراسیون، ویژگی های آنتی اکسیدانی آنها توسط دو روش آنتی اکسیدانی: روش 1) به دام اندازی رادیکالهای دی فنیل پیکریل هیدرازیل (DPPH) بر مبنای توانایی هیدروژن دهی و روش 2) بررسی قدرت احیاکنندگی آهن (FRAP) و ویژگیهای آنتی باکتریال آنها توسط دو روش دیسک و چاهک سنجش شد. بوتیل هیدروکسی تولوئن (BHT) و ویتامین c جهت مقایسه به عنوان کنترل مثبت به کار رفتند. در این مطالعه همچنین میزان فنل، فلاونوئید سنجیده شد. نتایج نشان داد که فعالیت آنتی اکسیدانی وابسته به غلظت عصاره بوده و همچنین بالاترین فعالیت آنتی اکسیدانی در عصاره متانولی با IC50=1/12mg/ml مشاهده شد که در مقایسه با ویتامین C و BHT با IC50=0/17 و IC50=0/59 از خاصیت پایینتری برخوردار است. از طرفی رابطه مستقیم بین خاصیت آنتی اکسیدانی و محتوای فنل و فلاونوئید به دست آمد (R^2=0.917,0.885) و نیز رابطه مستقیم میان خاصیت آنتی باکتریال و محتوای فنل در باکتری استافیلوکوکوس اورئوس در دو روش دیسک ( R^2=0.975 ) و چاهک ( R2=0.917 ) به دست آمد . نتایج نشان داد که در غلظتهای بالاتر، فعالیت آنتی اکسیدانی بیشتر عصاره ها حاصل شد و از طرفی ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی نقش عمده و مستقیمی بر روی خاصیت آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریال در این گیاه بر عهده دارند که این امر مطالعات بیشتری جهت جداسازی و خالص سازی ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی این گیاه را می طلبد.

ا Hymenocrater calycinus، آنتی اکسیدان، آنتی باکتریال، فنل، فلاونوئید