امتناع تعریف حقیقی براساس مبانی وجودشناختی، انسانشناختی و معرفت شناختی ملاصدرا

تعریف حقیقی از منظر جمهور فلاسفه، ارائه ذاتیات ماهوی شیء است. ارائه ذاتیات، متوقف بر شناخت فاعل شناسا نسبت به آن شیء است. لذا در هر شناختی لازم است که متعلق شناخت و فاعل شناسا تبیین شوند. براساس مبانی نهایی ملاصدرا، متعلق شناخت، یک وجود ظلی منبسط است که واجد سه مرتبه مادی، مثالی و عقلی می باشد به گونهای که مرتبه مادی و مثالی از اعراض و شئون مرتبه عقلی هستند. فاعل شناسا نیز به تناظر با عالم عینی، یک وجود بسیط و مجرد است که در عین بساطت، می- تواند با حرکت اشتدادی دارای سه مرتبه حس، خیال و عقل گردد. فاعل شناسا در هر مرتبه از ظهور که قرار دارد، متعلق همان مرتبه از ظهور را درک میکند. از سوی دیگر، ارائه تعریف حقیقی، متوقف بر شناخت ذاتیات شیء است و ذاتیات شیء همان مرتبه عقلی شیء است. لذا محال است که فاعل شناسا در مرتبه حس یا خیال باشد و بتواند ذاتیات شیء را ادراک کند. همچنین، تعریف حقیقی در علم حصولی و ماهیات مطرح است، در حالیکه علم حصولی در مرتبه عقل ممتنع است. بنابراین، بر اساس مبانی نهایی ملاصدرا، فاعل شناسا چه در مرتبه حس، خیال یا عقل باشد نمیتواند تعریف حقیقی یک شیء را که همان مقومات ماهوی آن است، درک نماید. ادراک حقیقت شیء صرفاً براساس علم حضوری و به میزان مرتبه ادراکی فاعل شناسا که در تناظر با مرتبه وجودی اوست میسر است.

Keywords:

ملاصدرا , مبانی وجودشناختی , تعریف حقیقی , امتناع تعریف , فاعل شناسا , شناخت