قاسم علی کوچنانی - دانشیار، دانشگاه تهران
سید رحیم نجات - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران و دانش آموخته حوزه علمیه قم

برای اثبات وجود حق تعالی براهین تجربی و عقلی مختلفی از دیرباز تاکنون ارائه شده و یکی از مهمترین دلایل عقلی است. از برهان صدیقین تقریرهای مختلفی موجود است که چهار تقریر از این تقریرها « برهان صدیقین » در این زمینه از ابداعات حاج ملاهادی سبزواری است. ایشان در آثارش این تقریرها را به صورت پراکنده بیان کرده که به طور خلاصه بدینگونه هستند: 1. حقیقت مرسله وجود که اصیل است به هیچ وجه عدم را قبول نمیکند. لذا واجب الوجود بالذات است، چون هیچ نقیضی، نقیض خود را قبول نمیکند. 2. حقیقت اصیل وجود، ممکن نیست زیرا درصورت امکان . حقیقت وجود، خلف لازم میآید به دلیل آنکه غیر از این حقیقت، حقیقت دیگری نیست تا به آن متعلق باشد. 3 حقیقت (مرتبهای از مراتب وجود) یا واجب است یا ممکن به امکان فقری است که جهت دوری از دور و تسلسل حتماً باید مستلزم واجب باشد. 4. حقیقت اصیل وجود یا واجب است یا ممکن به امکان فقری است که آن نیز متعلق به واجب بوده و مستلزم اوست. این نوشتار به بیان این چهار دلیل پرداخته و دلیل ابداعی بودن آنها را بیان میکند و اشکالات وارده به بعضی از آنها را مورد بررسی قرار میدهد.

حاج ملاهادی سبزواری، برهان صدیقین، اصالت وجود، حقیقت وجود، واجب الوجود