کیوان خلیلی - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه، ارومیه
فرشاد احمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت منابع آب، گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز
مریم ثاقبی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه
جواد بهمنش - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه، ارومیه

از بین مدلهای مختلف جهت برازش و پیشبینی جریان رودخانه مدلهای سری زمانی به دلیل تلفیق بخش تصادفی با بخش جبری، تطابق بیشتری با داده های هیدرولوژیکی دارد. فرآیند جریان رودخانه می تواند در مقیاس های مختلف زمانی و مکانی غیرخطی باشد هرچه مقیاس زمانی کوچکتر میشود، شدت غیرخطی بودن افزایش مییابد به طوری که سریهای سالانه خطی و سریهای ماهانه جریان میتواند غیر خطی باشند. در این تحقیق از داده های 31 ساله دبی جریان سالانه و ماهانه رودخانه شهرچای ارومیه واقع در استان آذربایجان غربی، جهت انتخاب و برازش مدل سری زمانی مناسب استفاده شده است. نتایج نشان داد از بین مدلهای خطی خانواده ARMA برای جریان ماهانه مدل ARMA(1,2) مدل منتخب برای داده های جریان این رودخانه میباشد. در ضمن برای جریان ماهانه مدل غیرخطی Bilinear(1,2,1,1) نیز برازش داده شد. نتایج اینتحقیق نشان داد برای جریان ماهانه مدل غیرخطی بیلینیر خطای کمتری داشته و مناسبتر است. طبق نتایج حاصله مدل غیر خطی بیلینیر در عین سادگی و شباهت به مدل های خطی، نتایج مطلوبی در پیشبینی جریان رودخانه شهرچای ارومیه داشته است و میتوان از این مدل در پیشبینی داده های مختلف هیدرولوژیکی کوتاه مدت رودخانه نظیر جریان ماهانه رودخانه استفاده کرد.

سری زمانی، جریان رودخانه، مدلهای خطی ARMA ، مدل غیرخطی Bilinear