محمدمهدی ذوالفقارزاده - دکترای م دیریت سیاستگذاری عمومی و استادیار دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران
مهدی محمدی - دکترای مدیریت فناوری و استادیار دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران
مهدی هاجری - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت فناوری، دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران

در سال های اخیر، به منظور مقابله با فشارهای ناشی از تحریم به اقتصاد ایران و همچنین رهایی از اقتصاد تک محصولی و وابسته به نفت، واژه ی اقتصاد مقاومتی به ادبیات اقتصادی و سیاسی کشور وارد گردید. در این راستا، اقتصاد دانش بنیان که در آن دانش و فناوری، عامل اصلی رشد اقتصادی و تولید ثروت برای یک کشور محسوب می شود. یکی از مؤلفه ها و راه حل های مرثر برای دست یابی به اقتصاد مقاومتی است. در این میان می توان با استفاده هوشمندانه از دیپلماسی علم و فناوری به عنوان اهرمی مفید در جهت تقویت اقتصاد دانش بنیان و از گذر آن اقتصاد مقاومتی بهره جست. چرا که به طور معمول، بسیاری از موانع و چالش هایی که به تبع شرایط سیاسی و تحریم به فضای اقتصادی کشور تحمیل می گردد در میان دانشمندان و در فضای علمی و دانشگاهی بویژه برای آغاز یک مسیر علمی و فناورانه، مطرح نیست با رنگ و بوی کمتری دارد. در واقع می توان از ظرفیت دانشمندان و مراکز علمی برجسته در کشور برای جذب سرمایه و تولید ثروت از خلال روابط بین الملل و فضای دیپلماسی علمی حداکثر بهره را برد تا از این طریق ضمن کاهش وابستگی به اقتصاد تک محصولی، به تدریج بتوان بنیان اقتصاد را بر علم و فناوری بنا نهاد و با توجه به بلند مدت بودن نسبی تبادلاتی علمی و فناورانه، اقتصاد کشور را در مقابل فشارها و تهدیداتت خارجی مقاوم نمود و بخشی از اقتصاد مقاومتی را محقق ساخت. در این نوشتار، ضمن مرور مفاهیم اصلی اقتصاد مقاومتی، بر نقش کلیدی علم و فناوری در آن تأکید گشته و سپس تلاش می شود تا با تبیین مفهوم دیپلماسی علم و فناوری، پیشنهاداتی برای استفاده از این اهرم برای تحقق اقتصاد مقاومتی و دانش بنیان ارائه گردد.

اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش بنیان، دیپلماسی علم و فناوری، تحریم