بیتا بهمنی کنستانی - کارشناسی ارشد اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی
بهلول علیجانی - استاد دانشگاه تربیت معلم و مدیر قطب علمی تحلیل فضایی مخاطرات محیطی

توفان ( بارش شدید ) یکی از مخاطرات محیطی تاثیر گذار بر روی سواحل جنوبی دریای خزر بوده که بر اثر استقرار ،حرکت ویا تغییر در جهت حرکت برخی از سیستم هاو الگوهای هوا به سمت سواحل جنوبی دریای خزر رخ می دهند وبهدلیل این که منطقه ی مورد مطالعه یکی از مناطق مهم وغنی کشور از لحاظ ارتباطی ،کشاورزی ، دامداری و صید و صیادی وشیلات به خصوص ماهیان استخوانی (خاویار) بوده و ازنظر پوشش گیاهی و جنگل و مرتع از مناطق غنی کشورمی باشد ، بنابراین این مقاله به بررسی و تجزیه و تحلیل مسیر ، جهت حرکت و نحوه استقرار الگوهای سینوپتیکی ایجادکننده توفان در سواحل جنوبی دریای خزر و مدیریت بحران ناشی از ایجاد این پدیده می پردازد.،که در این رابطه از داده های روزانه بارش و باد شدید 48 ایستگاه سینوپتیک ، اقلیم شناسی و باران سنجی، در طول 4015 روز وتعداد 192720داده در یک دوره ی آماری 11 ساله ( 2007-1997)استفاده گردید. در مرحله بعد گروه بندی داده ها و استخراج روزهای بارش شدید (توفان) ایستگا ه هایی که بارش آنها 30 میلی متر ویا بیشتر وسرعت وزش بادآنها بالاتر از 30 نات بود انجام شد، انتخاب مقدار بارش از طریق روش آماری صدک 90 ام در طول سال مشخص و به علت زیاد بودن تعداد روزهایتوفانی، 14 توفان اول هر ایستگاه که در یک تاریخ از توفان و بارش شدید طی دوره ی آماری مورد مطالعه برخوردار بوده اندانتخاب، سپس نقشه های روزانه ساعت12UTC 00 و UTCفشار سطح دریاslp ومولفه های بادمداری U درتراز500 هکتوپاسکال روزهای قبل، اوج و بعد از توفان از تصاویرNOVAAو از سایتWWW.NCEP-NCAR.COMبه دلیل کامل بودن آرش یو تصاویر 11 سال دوره ی آماری انتخاب ،تصاویر پردازش وسپس نقشه ها تجزیه و تحلیل و چگونگی استقرار وتسلط سیستم های تاثیر گذار و ایجاد کننده توفان ها ی ساحلی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج به دست آمده دراین پژوهش بیان گر آن است که (توفان) بارش و باد شدید درمنطقه ی مورد مطالعه، بیشتر نیمه دوم و فصول خاصی از سال یعنی پاییز و زمستان رخ می دهند که با مطالعات کاربردی اززمان وقوع و نحوه ی استقرارسیستم ها و پیش بینی و پیش آگاهی به موقع، به مدیریت بحران ناشی از خسارتهای عمده و شدیدی که در بخش های مختلف محیطی ، اقتصادی و اجتماعی ایجاد می شود جلوگیری به عمل آورده و یا آنها را به حداقل برساند.

مخاطرات محیطی- بارش شدید(توفان)- مدیریت بحران- الگوهای سینوپتیکی- دریای خزر