حسین شیخ حسنی - استادیار دانشگاه پیام نور

در میان نظریه های مختلف محیط بیشتر به عنوان عاملی تاثیرگذار بر رفتار انسان فرض می شود. با پیشرفت دانش روانشناسی محیطی دیگر انسان و رفتار او متاثر از محیط نیستند بلکه بر روند شکل گیری محیط اثر متقابل دارند. درزمینه تاثیر محیط و معماری بر رفتار می توان به 3 دیدگاه اشاره کرد: 1 جبری نگری معماری: از این دیدگاه معماری و محیط اطراف دلیل بروز رفتار در فرد خواهند بود. -2 اختیاری نگری محیطی: در این دیدگاه انتخاب فرد باعث بروز رفتار خواهد بود. - 3 احتمالی نگری محیطی: این نگرش حد وسطی از دو دیدگاه قبل است. -را با » سرشت فضای معماری « این مقاله در پی آن است که با استناد به کیفیت رابطه امروز انسان و طبیعت، ضرورت طرحتوجه به نگرش سوم فوق ، بیان نماید. بنابراین به ضرورت ها و رویکردهای اصلی اشاره خواهد شد که در درک این مفهومموثر هستند. در سه بخش اصلی، نخست ضرورت های اصلی تفکر در این موضوع بیان می شوند و به طور چکیده به تحول معنایی طبیعت در دورههای تاریخی اشاره خواهد شد. در ادامه این بحث نسبت واژه سرشت با طبیعت بیان می شود و دربخش دوم به رویکردهای معماری که در درک این مفهوم موثر هستند اشاره می گردد. در بخش سوم، چگونگی جهت گیریمهم ترین رویکردهای معماری مبتنی بر طبیعت بازگو می شود. در این زمینه به برخی از ارجاع های مفهومی اشاره خواهد شد که هر یک به نحوی در ایجاد کیفیتی طبیعی و حقیقی در فضای معماری تاثیرگذار بوده اند. نتایج بدست آمده نشان میدهند که چگونه جستجوی کیفیتی حقیقی و خالص در فضا که برخاسته از هماهنگی فضای معماری با خواست های سرشتی انسان است، در برخی از رویکردهای معاصر به برداشت های ظاهری و در برخی دیگر به ارجاع های مفهومی عمیق نسبت بهطبیعت تغییر یافته است. ادراک سرشت فضای معماری و شناسایی معیارهای تعریف کننده آن زمینه ای را به جهت ارزیابیکیفی این رویکردها فراهم می کند.دراین ارتباط مقاله به بارزترین عامل کنترل کننده طبیعت ولذاسرشت فضای معماری از آغاز تاکنون یعنی اقلیم ومعماری می پردازدهنر معماری در ایران از سابقه ای کهن برخوردار است و در هر زمان دستهایتوانا، ذهن خلاق و ذوق و سلیقه مردم هنر دوست این سرزمین، پدیده های شگرفی بوجود آورده که در بسیاری از موارد،اصول آن ریشه هنر معماری جهان شده است. پاره ای از این آثار در گوشه و کنار کشور پهناور ایران حکایت ازمعماری باشکوه ادوار هزارساله را در قامت های استوار بناها نگهداری میکنند.در معماری سنتی ایران بناها با توجه به هویت و فرهنگ ایرانی و قومی ومقتضیات محیطی بویژه اقلیم شکل گرفته اند و هیچگاه ترکیب و معماری بنا بر خلاف باور های فرهنگی، دینی وقومی مردم واقلیم آن منطقه نبوده است. حتی تزیینات بکار برده شده نیز که از ارکان فرعی معماری بشمار می آیند، از این قاعده مستثنا نبوده اند

سرشت، طبیعت، فضای معماری، سرشت انسانی، رویکردهای طبیعت گرا ،سازگاری بااقلیم،تاثیراقلیم برمعماری ،تاثیر معماری برمیکرواقلیم،معماری بوم گرا،محیطگرایی وتوسعه پایدار، معماری سنتی