نوسازی، مقاوم سازی وبهسازی سکونتگاه های فرودست شهری ازرویا تاواقعیت مطالعه موردی:بافت های فرسوده وناپایداردر اسلام شهر

رویکرد بانک جهانی برای بهبود شرایط زندگی ،که ازآن برای نخستین باردرطرح های توسعهی شهری دردهه های 07 و 07 استفاده شد،بطورقابل ملاحظه ای تحت تاثیر نوشته های جان اف سی ترنرقرارگرفت .وی عقیده به کوچککردن ساختار ونقش دولتهاداشت تاآنجا که نقش دولت محدود به زمینه سازی جهت بهسازی محیطی وتامین خدمات عمومی دانست.لذا اوتلاش حاشیه نشینان وساکنان سکونتگاههای غیررسمی برای بهبود شرایط زندگیشان رامجاز میشمرد.تصادفا ارزیابیهای اولیه ازاین روند درمحلات فقیرنشین جاکارتا ،کلکته ،بمبئی ،مانیلا وبسیاری کشورهای جنوب موفقیت این نظریه راتایید مینماید البته بی تردید ساکنان این نوع محلات بضاعت چندانی نداشته واین تلاشهای مستمربرایذیرند نیازمندتوجه بیشتربخش های غیردولتی صاحب تخصص وسرمایه ÷ اینکه مناسب واصولی انجام NGO هاوالتفات نهادهوارگانهای دولتی نیز دارندارائه راهکارهایی برای ارتقاء کیفیت فضای شهری ، تقویت ساختار فضایی شهر ، سلسله مراتب فضاهای عمومی و خصوصی و سایر امکانات و تجهیزات لازم برای رفع نیاز ساکنین در کانون های زیستی اسلامشهر وارتقاء زندگی شهرنشینی از ضروریات مطرح شده در این پروژه می باشد .اساسی ترین محورسازی جریان، نگرش اجتماعی ،اقتصادی و فرهنگی است . در واقع چنانچه نگاه نوسازی مبنی بر جریان زندگی مردم در هر برهه زمانی نباشد ، نمی تواند در راستای فرآیند نوسازی کارا عمل نماید . اکثر سیاست ها و راهبردها و ساز و کارهای نوسازی با رویکرد اصلی حداقل مداخلهبخش عمومی و دولتی و حداکثر مشارکت مردمی تضیمن می شود .نوسازی و بهسازی 56 هزار هکتار از اراضی شناسایی شده بافت های فرسوده شهری یک گام مهم برای ایمن سازی و مقاوم سازی در عرصه شهرسازی محسوب می شود که ازبرنامه چهارم توسعه شتاب گرفته است.سرمایه گذاری در محدوده بافت های فرسوده کشور امروز از دید کارشناسان اقتصادیسودآورتر تلقی می شود و ارقام مختلفی در این ارتباط ذکر شده که نرخ 56 درصد از جمله این رقمها است. آمارها نشان می دهد که طی سالهای برنامه چهارم توسعه 4801 00بالغ بر سه هزار و 677 هکتار از اراضی بافت فرسوده کشور نوسازی - شد که این میزان2/5 برابر رقم یک هزار و 05 هکتاری سه برنامه1368-83 نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامیمحسوب می شود. شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران از زیر مجموعه های وزارت مسکن و شهرسازی مجری برنامه های دولت در این بخش است و برای نوسازی اراضی بافت فرسوده، مردم را سرمایه اصلی تحقق برنامه مذکور می داند و براینامر تاکید دارد که چنانچه بستر لازم برای مشارکت مردم فراهم شود، آنان از این امر استقبال می کنن د.یکی از زمینه های لازم برای مشارکت مردم در برنامه نوسازی بافت های فرسوده شهری فراهم شدن تسهیلات مکفی بانکی و کاهش هزینه های ساخت وساز از جمله عوارض نوسازی و صدور پروانه ساختمانی است. دولت اکنون برای نوسازی 557 و 567 میلیون ریالی اختصاص داده که به ترتیب برای ساخت وساز ، در بافت های فرسوده شهری تسهیلات بانکی 577 سنتی، نیمه صنعتی و صنعتی اختصاص می یابد.احمد صادقی معاون پیشین وزیر مسکن وشهر سازی و عضو هیات مدیره شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران براین باور است که با بهسازی با فت های فرسوده شهری فرصت طلایی فراهم می شود که این اراضی با هویتمعماری ایرانی و اسلامی از نو بنا شود. در عین حال با بهسازی بافت فرسوده معضلات و ناهنجاریهای اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و غیره از بین می رود.هرچ ند که عقب ماندگی در بهسازی بافت های فرسوده در دولتهای پیشین سبب شده که حجم قابل توجهی از برنامه میراث مسئولان کنونی باشد، اما مشارکت همه جانبه مردم و دستگاه های اجرایی سبب خواهد شد ،تا پایان برنامه پنجم توسعهنتایج مطلوبی را شاهد باشیم. در عین حال به نظر نمی رسد تصریح برنامه چهارم توسعه مبنی بر نوسازی 56 هزار هکتار بافت فرسوده شهری تا پایانبرنامه پنجم توسعه تحقق یابد، اما با بسیج همگانی می توان برای این مهم دستاورد لازم را کسب کرد. 5 درصد از اراضی بافت فرسوده شهری را نوسازی نماید ،اما بدون / دولت نهم در قالب برنامه چهارم توسعه توانست 9مشارکت همگانی نمی توان به اهداف پیش بینی شده در این بخش دست یافت. عدم سرمایه گذاری در دولتهای گذشته و نبود مشارکت مردمی و پایدار آنها از دلایل عقب ماندگی در نوسازی بافت هایفرسوده شهری ارزیابی شده، اما مسئولان دستگاه های ذیربط براین اعتقادند که مردم موتور محرک، سرمایه گذار و محور اصلی در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری محسوب می شوند.از منظر شرکت مادر تخصصی عمران وبهسازی شهری ایران بافت های فرسوده شهری دارای سه شاخص اصلی هستند، ریزدانگی یعنی بلوکهایی که بیش از 67 درصد آنها مساحتی کمتر از 577 متر مربع داشته باشند. ناپایداری بلوکهایی که بیشاز 67 درصد بناهای آن ناپایدار و فاقد سیستم سازه ای باشد. نفوذ ناپذیری بلوکهایی که بیش از 67 درصد معابر آن عرض کمتر از شش متر داشته باشند. آمارهای غیر رسمی حاکی از آن است که اکنون جمعیتی بالغ بر هشت میلیون و پانصد هزار نفر در محدوده بافت های فرسوده شهری ساکن هستند. انتظار می رود دستگاه های متولی این بخش برای مشارکت همه جانبه و پایدار مردم زمینههای لازم را فراهم سازند. شهرداری ها برای تحقق برنامه نوسازی بافت های فرسوده شهری نقش کلیدی و به عنوان بازوان پرتوان اجرایی محسوب می شوند و باید برای همکاری آنان برنامه ریزی شود. قرار است تاپایان سال 97 کل اراضی بافتفرسوده شهری که بالغ بر 56 هزار هکتار می شود با تخصیص اعتبارات لازم مورد مطالعه قرار گیرد.با انجام مطالعه بافت های فرسوده، مردم و سرمایه گذاران می توانند به راحتی با نقشه های آماده شده اقدام به مشارکت و نوسازی در بافت های فرسوده شهری نمایند. سازمانهای نظام مهندسی ساختمان، مسکن و شهرسازی استانها و شهرداریها به عنوان مکمل یکدیگر در نوسازی بافت های فرسوده شهری می توانند به ایفای نقش بپردازند. توجه به اجرای دقیق مقررات ملی ساختمان به منظور جلوگیری از شکلگیری مجدد بافت های فرسوده و نیز بهره گیری از مصالح ساختمانی استاندارد و کنترل و نظارت بر روند اجرای ساخت وساز ها از دیگر نکات حائز اهمیت در این ارتباط است