سمیه پرتوی فر - کارشناس ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قاینات، گروه روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی قاینات، ایران
رضا دستجردی - استادیار روانشناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند
مجید پاکدامن - استادیار روانشناسی تربیتی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قاین

زمینه و هدف: اضطراب امتحان یکی از اضطرابهای موقعیتی است که سلامت روانی دانشآموزان را تهدید میکند و بر کارآمدی، شکوفایی استعداد، شکلگیری شخصیت و هویت اجتماعی آنها تأثیر سوء میگذارد و تحت تأثیر عوامل مختلفی است. لذا پژوهشگر در این پژوهش رابطه توانایی فراشناخت، کمالگرایی و اهداف پیشرفت تبحری را با اضطراب امتحان در دانشآموزان دختر تیزهوش و عادی پایه اول و سوم مقطع دبیرستان موردبررسی قرار داده است. روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع مطالعات همبستگی میباشد. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر تیزهوش و عادی پایه اول و سوم دبیرستان شهر قاین در سال تحصیلی 92-1391 میباشد. از این جامعه تعداد 330 دانش آموز (93 دانش آموز تیزهوش به روش سرشماری و 237 دانشآموز عادی به روش نمونه گیری خوشه ای) انتخاب و موردبررسی قرار گفتند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد حالت فراشناختی اونیل و عابدی(1996)، کمالگرایی هیل و همکاران (2004)، اضطراب امتحان ابوالقاسمی و همکاران (1375) و ترکیبی از پرسشنامه اهداف پیشرفت میگلی و همکاران(2000) و انگیزش تحصیلی هارتر (1981) برای اهداف پیشرفت تبحری استفاده گردید. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، داده ها در نرم افزار SPSS وارد و با استفاده از روشهای آماری مناسب شامل t مستقل، من ویتنی یو، همبستگی پیرسون، رگرسیون و z فیشر تجزیه وتحلیل گردید. یافته ها:نتایج نشان دادند که بین توانایی فراشناخت و اهداف پیشرفت تبحری با اضطراب امتحان در دانش آموزان عادی و تیزهوش رابطه منفی و معنادار مشاهده شد. بین کمالگرایی انطباقی با اضطراب امتحان در دانش آموزان عادی و بین کمالگرایی انطباقی و غیر انطباقی با اضطراب امتحان در دانش آموزان تیزهوش رابطه مثبت و معناداری به دست آمد. همچنین میانگین نمره توانایی فراشناخت و اهداف پیشرفت تبحری در دانش آموزان تیزهوش نسبت به عادی به طور معناداری بیشتر بود ولی میانگین نمره کمالگرایی انطباقی و غیر انطباقی و میانگین نمره اضطراب امتحان در دانش آموزان عادی نسبت به دانش آموزان تیزهوش به طور معناداری بیشتر بود. نتیجه گیری: با توجه به این نتایج به نظر میرسد که توانایی فراشناختی، اهداف پیشرفت تبحری و کمالگرایی در کااهش و افزایش اضطراب امتحان دانش آموزان نقش به سزایی دارد.

اضطراب امتحان، توانایی فراشناختی، اهداف پیشرفت تبحری، کمالگرایی