محمد حسین حسنی - کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
سپیده ترابی - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
منصور امیدی - استاد دانشگاه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
علیرضا اطمینان - دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

گیاه رازیانه یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی مورد استفاده انسان است که در زراعت و صنایع دارویی اکثر کشورها و کشور ما نیز جایگاه مهمی دارد. در این تحقیق ضمن اندازه گیری و سنجش صفات مورفولوژیکی ، تنوع ژنتیکی 30 نمونه رازیانه از شهرهای مختلف ایران و چندین کشور آسیایی و اروپایی با استفاده از 20 ترکیب آغازگر انتخابی AFLP مورد ارزیابی قرار گرفت. در مجموع از 1127 نوار مشاهده شده، 250 نوار چند شکل بودند. گروه بندی نمونه ها با برنامه NTSYS و بر اساس تجزیه خوشه ای دندروگرام حاصل از ضریب تشابه جاکارد ، ژنوتیپ ها را به 8 گروه مختلف تقسیم کرد که حداکثر میزان تنوع ژنتیکی مشاهده شده بر طبق اطلاعات این نشانگرها برابر 40% بوده است. کمترین تنوع ژنتیکی بین دو نمونه از کشور مجارستان و برابر 3% و در ژنوتیپ های ایرانی مربوط به دو نمونه از شهرهای کرج و کاشان و برابر 11% می باشد یک نمونه از تبریز با 40% تنوع ژنتیکی، بیشترین میزان تنوع را با سایر نمونه ها داشت. نتایج حاصل تا حدودی ارتباط بین تنوع مولکولی و تنوع جغرافیایی را نشان می دهد به طوریکه نمونه های جمع آوری شده از مناطق جغرافیایی نزدیکتر به هم در برخی موارد در گروه ها و زیر گروه های یکسان قرار گرفتند. از طرف دیگر برخی از نمونه هایی که در یک زیرگروه قرار گرفته بودند نیز از مناطق جغرافیایی متفاوتی بودند که می تواند به دلیلی تشابه شرایط اقلیمی و یا تبادل فیزیکی مواد بین این مناطق باشد مقایسه خصوصیات مورفولوژیکی نیز حاکی از تنوع و عملکرد بالایی در بین نمونه های ایرانی است نتایج حاصل از این بررسی بیانگر وجود تنوع در این گیاه و مناسب بودن نشانگرهای AFLP برای بررسی تنوع ژنتیکی نمونه های مختلف رازیانه است.

گیاه دارویی رازیانه، تنوع ژنتیکی، نشانگر AFLP، صفات مورفولوژیکی